پل ميان‌گذر درياچه اروميه؛ محور توسعه شمال غرب كشور

‌فارس گزارش مي‌دهد:
پل ميان‌گذر درياچه اروميه؛ محور توسعه شمال غرب كشور

خبرگزاري فارس: پل ميان‌گذر درياچه اروميه كه پس از گذشت 21 سال از طراحي اوليه، هم‌اكنون مورد بهره‌برداري قرار گرفته است، ضمن كوتاه كردن حدفاصل استان‌هاي آذربايجان شرقي و غربي به ميزان 120 كيلومتر و ارتقاء ايمني سفر در اين مسير، سالانه 68 ميليارد تومان صرفه اقتصادي نصيب كشور مي‌كند.
به گزارش خبرنگار اقتصادي باشگاه خبري فارس «توانا» درياچه اروميه در ‌شرق اروميه و در فاصله 24 كيلومتري اين شهر واقع شده است؛ اين درياچه با مساحت تقريبي حدود شش‌هزار كيلومتر مربع با طول 130 الي 140 كيلومتر و عرضي برابر با 15.5 الي 50 كيلومتر بيستمين درياچه دنيا از لحاظ وسعت و دومين درياچه شور در جهان است كه حجم متوسط آن بين 12 الي 32 ميليارد متر مكعب در زمان‌هاي كم‌آبي و پرآبي تخمين زده مي‌شود.
ارتفاع درياچه از سطح درياهاي آزاد يك‌هزار و 276 متر و غلظت نمك آن بين 200 الي 300 گرم در ليتر است. درياچه اروميه، يكي از 9 نقطه مهم جهان است كه از سوي يونسكو به عنوان «بيوسفر حفاظت شده» معرفي شده و در تداوم چرخه حيات تعدادي از پرندگان مهاجر نقش تعيين‌كننده‌اي ايفا مي‌كند.
* پيش‌زمينه احداث پل ميان‌گذر درياچه اروميه
بنابراين گزارش با وجود آنكه موقعيت جغرافيايي اين درياچه بين استان‌هاي آذربايجان شرقي و آذربايجان غربي چشم‌انداز زيبايي را در منطقه به وجود آورده‌، اما به عنوان حايلي ميان دو استان، تردد ساكنان اين دو منطقه را دشوار ساخته است؛ از اين رو طرح ساخت پلي ميان‌بر از وسط اين درياچه براي اتصال دو استان به وجود آمد و انديشه احداث راهي كوتاه براي تسهيل رفت و آمد شكل گرفت كه بدين منظور الگوهاي موجود در دنيا مورد بررسي قرار گرفت. يكي ازالگوهاي موفق در جهان، پلي در كشور آمريكا بود كه بر روي درياچه‌اي با ويژگي‌هاي مشابه درياچه اروميه احداث شده است؛ اين درياچه در "ايالت يوتا " قرار دارد كه ابعاد آن كمي كوچك‌تر از درياچه اروميه ولي از نظر عمق، غلظت املاح و نوع جانداران منطقه، با درياچه اروميه همسان است.
* شكل‌گيري طرح پل ميان‌گذر درياچه اروميه
اين گزارش حاكي است در سال‌هاي آغازين پيروزي انقلاب اسلامي، پس از بررسي‌هاي اوليه، سنگريزي در درياچه از سواحل غربي (سمت اروميه) و سواحل شرقي (سمت تبريز) آغاز و عرض مقطع سنگريزي به ميزان لازم براي احداث بزرگراه افزايش داده شد. با پيشرفت كار سنگريزي و نزديك شدن به مناطق مياني درياچه، افزايش طول مسير با كندي مواجه شد كه پس از مدتي براي حل اين مشكل طرح استفاده از شناورها مورد بررسي قرار گرفت. ‌با ساخت اسكله در انتهاي هر دو بخش خاكريزي شده و عبور دادن وسايل نقليه توسط شناور، رفت و آمد بين دو ساحل امكان‌پذير شد كه به موازات استفاده از شناورها براي جابه‌جايي مسافر و بار، فكر ايجاد پل شناور در حد فاصل دو قسمت خاكريزي شده شكل گرفت و در سال 1368 به مرحله اجرا در آمد كه پس از چهار ماه بهره‌برداري، پل احداث شده به دليل توفان شديد تخريب شد‌. به دنبال تخريب پل مذكور، در راستاي ساماندهي اصولي ميان‌گذر، وزارت راه و ترابري در يك مقطع زماني 10 ساله (1368- 1378) از تجربيات مهندسان مشاور مختلف جهت مطالعات تكميلي و ارايه راهكارهاي فني استفاده نموده و پس از تعيين روش بهينه اجراي طرح و انجام تشريفات قانوني، اجراي پروژه به مجريان امر ‌واگذار شد.
* انجام مطالعات در گام اول براي احداث پل ميان‌گذر
به گزارش فارس با توجه به كمبود تجربه و اطلاعات كافي در خصوص اين گونه پروژه‌ها در كشور و اهميت و عظمت اين پروژه به دليل تركيب چند پروژه دريايي، راهسازي و پل‌سازي، مطالعات اوليه گسترده‌اي در جنبه‌هاي مختلف فني و مهندسي انجام گرفت كه اين مطالعات شامل مطالعات ژئوتكنيك، عمليات هيدروگرافي و نقشه‌برداري، تهيه و تفسير تصاوير ماهواره‌اي منطقه درياچه، مطالعات لرزه‌خيزي، مطالعات هيدروليك و هيدروديناميك و محيط زيست، مطالعات خوردگي و مطالعات طرح معماري، بود.
* مشخصات فني پل ميان‌گذر درياچه اروميه
به گزارش فارس طول كل پل‌ درياچه اروميه 6/1709 متر شامل يك‌هزار و 276 متر پل اصلي، 6/333 متر پل دسترسي و 100 متر پل انتقالي است. ‌تعداد كل دهانه‌ها‌ 19 عدد پل اصلي، 12 عدد پل دسترسي و دو عدد پل انتقالي است كه طول دهانه‌هاي پل اصلي شامل يك دهانه 100 متري، 12 دهانه 70 متري و 6 دهانه 55 متري است. ‌همچنين عرض پل مذكور 6/27 متر شامل دو باند رفت و برگشت به عرض 5/9 متر و يك باند راه‌آهن به عرض پنج متر است؛ ماكزيمم ارتفاع از سطح آب‌ 12 متر است. ‌تعداد پايه‌ها اين پل 20 پايه شامل ‌18 عدد صندوقه‌اي و دو عدد كناري است. ‌مجموع كارهاي فلزي انجام شده روي پل‌ 35 هزار تن وحجم بتن‌ريزي‌ 50 هزار متر مكعب است.
* ويژگي‌ها و مزاياي احداث پل شهيد كلانتري
بنا به گفته كارشناسان، اين پروژه به روش طرح و ساخت‌ (EPC) اجرا شده است كه از مزاياي آن مي‌توان به ايجاد وحدت كاري بيشتر، هزينه كمتر، كيفيت بالاتر و امكان ايجاد تمركز در بخش كنترل كيفيت در مراحل سه‌گانه طراحي، تداركات و اجرا اشاره كرد. ‌همچنين به دليل راه نداشتن به آبهاي آزاد، دو فروند بارج عملياتي بزرگ با ظرفيت يك‌هزار و 700 تن در محل جهت حمل ‌و نقل و انجام عمليات دريايي احداث شد كه در نوع خود منحصر به فرد بود.‌ ساخت عرشه دهانه مياني پل به طول 100 متر، عرض 25 متر و وزن حدود يك‌هزار و 400 تن به عنوان مهمترين و حساس‌ترين و بزرگترين بخش پل در كارخانه تراكتورسازي تبريز انجام شد‌. ‌بكارگيري 18 كيسون (قالب‌هاي پيش ساخته بتني سر شمع) با وزن هر يك بيش از 350 تن كه به منظور انتقال بارها‌ي وارده به شمع‌ها بكار گرفته شده و در مقايسه با ساير پروژه‌ها بي‌نظير است، از ديگر فعاليت‌هاي تخصصي انجام شده در احداث اين پل است. بستر لجني و ناپايدار درياچه روش استفاده از شمع‌هاي متعدد، طويل و مورب با زواياي مختلف را الزامي كرد كه براي استقرار سرشمع‌ها (‌كيسون‌‌) براي اولين بار از شيوه شناوري تا محل استقرار استفاده شد. براساس اين گزارش پل شهيد كلانتري درياچه اروميه به لحاظ فني و اجرايي بزرگترين پل ساخته شده در كشور است و طول آن سه برابر بزرگترين پلي است كه تاكنون در كشور ساخته شده است. ‌اين پروژه به لحاظ منافع اقتصادي فراوان، گستردگي آن، دقت و ظرافت در اجرا و منافعي كه براي محيط زيست دارد، از ساير پروژه ها ممتاز شده و به عنوان يك پروژه شاخص در كشور و استان مطرح است.
* مزاياي اجتماعي - اقتصادي احداث پل شهيد كلانتري
به گزارش فارس علاوه بر رونق اقتصادي منطقه و نيز جذب سرمايه‌گذار و گردشگر‌، با توجه به وجود دو خط عبوري در هر جهت، ظرفيت عبوري كل اين محور در حدود 60 هزار وسيله نقليه در روز پيش‌بيني مي‌شود. البته تمامي اعداد و ارقام محاسبه‌شده در خصوص مزاياي حاصل از اين طرح بر اساس اين فرض به دست آمده‌اند كه آزادراه با كل ظرفيت خود در حال خدمت‌دهي باشد.
** كاهش طول مسير
پيش از احداث پل ميان‌گذر شهيد كلانتري تردد ميان دو مركز استان تبريز و اروميه ‌از مسير شمال درياچه به نام جاده سلماس به مسافت 245 كيلومتر انجام مي‌گرفت كه در حال حاضر با عبور از درياچه اروميه فاصله بين اين دو شهر به ميزان 120 كيلومتر كوتاه‌تر شده است.
** كاهش زمان سفر
كاهش زمان سفر اولين نتيجه حاصل از كاهش طول مسير است كه ميزان آن با توجه به سرعت مجاز 120 كيلومتر بر ساعت براي آزادراه‌ها، معادل يك ساعت محاسبه مي‌شود؛ بنا به گفته كارشناسان صرفه‌جويي اقتصادي حاصل از اين كاهش زمان سفر معادل 612 ميليارد ريال در سال پيش‌بيني مي‌شود. البته محاسبه بر اساس اين مفروضات انجام شده است كه تعداد وسايل نقليه معادل سواري عبوري در روز 60 هزار دستگاه، ضريب اشغال هر وسيله نقليه سواري 7/2 نفر و هزينه وقت هر نفر - ساعت 10365 ريال باشد.
** كاهش مصرف سوخت
اين گزارش حاكي است بنا به گفته كارشناسان با فرض مصرف 5/6 ليتر بنزين به ازاي هر 100 كيلومتر، ميزان صرفه‌جويي در مصرف سوخت براي كل ظرفيت عبوري از اين محور به شرح زير پيش‌بيني مي‌شود: ميزان كاهش طول مسير: 120 كيلومتر ميزان كاهش مصرف سوخت به ازاي هر وسيله نقليه: 8/7 ليتر ‌ ميزان كل كاهش سوخت مصرفي در روز بر اساس ظرفيت عبوري: 468000 ليتر‌ ميزان صرفه‌جويي سالانه ناشي از كاهش مصرف سوخت با احتساب هر ليتر بنزين معادل 4000 ريال: بيش از 683 ميليارد ريال (683280000000= 4000*365*468000)
** كاهش آلاينده‌هاي زيست‌محيطي
به گزارش فارس به دنبال كاهش پيش‌بيني‌شده مصرف سوخت به ميزان 468‌ هزار ليتر در روز، انتشار آلاينده‌ها نيز كاهش خواهد يافت كه طبق محاسبه كارشناسان مقادير كاهش به شرح زير است: كاهش انتشار دي‌اكسيد كربن به ميزان يك‌هزار و 95 تن در روز، كاهش انتشار منواكسيد كربن به ميزان 163 تن در روز و كاهش انتشار اكسيدهاي نيتروژن به ميزان 9 تن در روز؛ مجموع كاهش اين آلاينده‌ها درسال معادل 462 هزار تن است. ‌با توجه به سازه‌اي كه براي اين پل در نظر گرفته شده است، عملاً كمترين تماس را با آب دارد، لذا آثار مخرب زيست محيطي آن بسيار پايين است و حتي امكان ادامه عمليات كشتيراني و حمل و نقل دريايي نيز در نظر گرفته شده است.
** افزايش ايمني سفر
به گزارش فارس حذف تصادفات رخ‌به‌رخ و كاهش تصادفات ناشي از واژگوني از جمله مزاياي ساخت اين مسير است. طبق بررسي‌هاي كارشناسان با توجه به استانداردهاي عملكردي بالاتر آزادراه نسبت به راه اصلي، سطح ايمني بر حسب ميزان تردد چهار برابر افزايش يافته و علاوه بر آن احساس آرامش و امنيت خاطر كاربران از دستاوردهاي مهم بهره‌برداري از اين پروژه تلقي مي‌شود. ‌
(اعداد مذكور از مطالعات طرح جامع حمل‌ و نقل كشور اخذ شده است. مقادير مربوط به آلاينده‌هاي ناشي از مصرف بنزين از ترازنامه انرژي وزارت نيرو استخراج شده است)
* لزوم سرمايه‌گذاري در نگهداري اين پروژه تخصصي جاده‌اي
اين گزارش مي‌افزايد احداث اين ميان‌گذر تأثير بسزايي در توسعه و شكوفايي اقتصاد منطقه داشته و به علت دارا بودن استانداردهاي بالاي طراحي و با توجه به شرايط جغرافيايي منطقه، موجب افزايش ايمني دسترسي و كاهش زمان سفر و جلب رضايت كاربران مي‌شود. با نگاهي به وضعيت فعلي شبكه راه‌هاي كشور بايد توجه داشت كه رويكرد وزارت راه و ترابري در حال حاضر بيشتر به سمت مديريت دارايي و نگهداري زيرساخت‌ها معطوف است، به خصوص در مورد اين ميان‌گذر كه از پروژه‌هاي نادر در كشور با هزينه احداث بيش از يك‌هزار و 200 ميليارد ريال بوده و داراي شرايط خاص محيطي نظير خورندگي بسيار بالا، بستر لجني درياچه و از اين قبيل است، مسأله نگهداري اهميت ويژه‌اي پيدا مي كند.‌

گزارش از سعيد مؤذني

0 نظرهای شما: