بحران‌های جامعه به سر بازکردن ترانه‌های مبتذل انجاميده است

بازتاب نيازهاي ناهنجار جامعه امروز ايران در ترانه در گفتگوي ايلنا با عبدالجبار کاکایی؛

بحران‌های جامعه به سر بازکردن ترانه‌های مبتذل انجاميده است
كاكايي با اين اعتقاد كه ترانه؛ دماسنج جامعه است، مي‌گويد: جامعه امروز ایران با ناهنجاری‌های فراوانی روبروست که باعث شده ترانه و موسیقی با رنجي كه از خلاء مديريت مي‌برد، درگیر مسایل مبتذل شود. از نگاه او، نگاه‌ها به موسیقی، ابزاری و درجهت پیشبرد اهداف مسئولان و آثاري است كه با مناسبت‌های سیاسی خاص همخوان باشد.

ایلنا:- عبدالجبار کاکایی ( شاعر و ترانه‌سرا) معتقد است: ترانه به‌دلیل ظرفیت‌ها و ویژگی‌های اجتماعی‌اش از موقعیت‌های اجتماعی تاثیر مستقیم می‌پذیرد و این تاثیر تا جایی است که می‌توان از وضعیت ترانه‌ي هر جامعه؛ به وضعیت فرهنگی و اجتماعی آن جامعه پی برد. کاکایی در گفتگو با خبرنگار ایلنا افزود: ترانه، شمایل رفتاری و زنده جامعه است. به طوری‌که اگر ترانه‌ها در یک جامعه به سمت ابتذال و ناهنجاری سوق پیدا کنند، گویای ناهنجاری‌ها و معضلات رایج شده در جامعه هستند و اگر ترانه‌ها در یک جامعه از سطحی ارزشمند و معرفتی برخوردار باشند، لاجرم از جامعه‌ای آزاد و هنجارمدار نشات گرفته‌اند. از این حیث می‌توان گفت که ترانه، حکم دماسنجی را دارد که حرارت جامعه را در حوزه‌های اجتماعی نشان می‌دهد. وی ضمن بیان این مطلب که باید در مواجهه با جامعه امروزی واقع‌بین بود، گفت: واقعیت این است که ما نمی‌توانیم ادعا کنیم جامعه‌ی سالمی داریم. جامعه امروزی در ایران با مشکلات و ناهنجاری‌های فراوانی روبروست که باعث شده‌اند، ترانه و موسیقی به‌جای اینکه بر شالوده‌های هنری و فرهنگی استوار باشند، درگیرمسایلی مبتذل و توام با لجبازی درقالب موسیقی‌های زیرزمینی شود. این شاعر با ذکر این مطلب که شهروندان درباره حقوق اجتماعی خود بلاتکلیف هستند، اضافه کرد: بحران‌های اجتماعی فراوانی در کشور ما وجود دارد که پیامد مستقیم آن سر بازکردن ترانه‌های مبتذل و به حاشیه رفتن فرهنگ و ادب است. به عبارت دیگر نیازهای ناهنجار، تولیدات ناهنجار را باعث می‌شود. وی درخصوص علت اصلی مورد اقبال قرار واقع شدن موسیقی‌های زیرزمینی و سخیف گفت: این رابطه دوطرفه است و دلیل اصلی این موضوع که این نوع موسیقی اتفاقا پرمخاطب شده، این است که گوش‌های ناهنجار، طالب شنیدن موسیقی ناهنجار هستند. کاکایی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان بر این رابطه دوطرفه که روز به روز استحکام بیشتری پیدا می‌کند؛ فایق آمد، افزود: با محکوم کردن موسیقی زیرزمینی و عوامل تهیه آنها و صدور احکام کیفری و همچنین با شلاق‌های نقد ادبی و هنری نمی‌توان این مشکل ریشه دار را برطرف کرد. وی ادامه داد: معتقدم ما باید رد عوامل بوجود آمدن چنین ناهنجاری‌هایی را در حوزه ترانه و موسیقی در جاهای دیگر اجتماع و در خارج از دایره فرهنگ و هنر جستجو کنیم. وضعیت نابسامان اقتصادی، اجتماعی و حقوقی شهروندان در بوجود آمدن ناهنجاری‌های اجتماعی و لاجرم، ناهنجاری در حوزه موسیقی و ترانه بی‌تاثیر نیست. این شاعر و ترانه‌سرا درباره سیر ترانه و موسیقی طی یکی- دو دهه اخیر در کشور گفت: موسیقی پاپ و ترانه(به شکلی که امروزه مورد نظر است) پیشینه‌ای ده- دوازده ساله دارد و چندان نمی‌توان برای آن تاریخچه‌ای متصور شد. شروع این جریان برمی‌گردد به دوره‌ای که وزارت ارشاد و نهادهای نظارتی دیگر؛ پس از دو دهه که تفکرات مبتنی بر حرام خواندن موسیقی روز حاکم بود و اغلب سرودهای انقلابی و سنتی رواج داشتند، ماهیت موسیقی پاپ را پذیرفت و از آن روز شاهد گسترش روزافزون این نوع موسیقی و فعالان در این حوزه بوده‌ایم. وی معتقد است:‍ علی‌رغم به بیراهه افتادن و شیوع ژانرهای ناهنجار در عرصه ترانه، در دهه اخیر ترانه فارسی رشد چشمگیری داشته و چهره‌های مستعدی نمود و بروز یافته و به اسم و رسمی هم رسیده‌اند. از نگاه این ترانه سرا، یکی از نشانه‌های رشد ترانه فارسی در بین ترانه سرایان کشور، تحت تاثیر قرار گرفتن موسیقی‌های به اصطلاح لس‌آنجلسی است که خارج از مرزهای ایران فعالیت می‌کنند. وی، تغذیه شدن موسیقی فرتوت آن طرف آبی را از ترانه سرایان و موزیسین‌های داخلی، گواه روشنی بر این مدعا عنوان کرد. کاکایی در ادامه، پیرامون وضعیت جامعه ترانه سرایان گفت: این مجموعه عظیم از خلاء مدیریت رنج می‌برد. بی‌توجهی‌های موجود حاکی از آن است که ظاهرا کسی دلش به حال این جریان نمی‌سوزد و از زندگی این نوزاد، دل خوشی ندارد و نسبت به آینده آن بی‌تفاوت است. وی افزود: امروزه نگاه‌ها به موسیقی، نگاه‌های ابزاری و درجهت پیشبرد اهداف مسئولین است و فعالیت‌های فراتر از این دایره را برنمی‌تابند. به‌عنوان مثال تنها نمودی که موسیقی در رسانه‌های عمومی، خصوصا صدا و سیما دارد، آثاری است که در راستای مناسبت‌های سیاسی خاص، همچون انتخابات و ... ساخته و در ایام خاصی با پخش آن به بهره‌برداری سیاسی از آن می‌پردازند. این ترانه سرا درباره موقعیت موسیقی پاپ در ایران نيز اظهار داشت: عدم وجود ظرفیت لازم در موسیقی پاپ برای شکل‌گیری یک اتحادیه منسجم يكي از مشكلات بزگري است تا به موقع و در شرایط خاص، از حقوق این موسیقی و فعالان در آن دفاع کند. بنابراین جامعه موسیقی پاپ، همچنان با بلاتکلیفی و سرگردانی دست به گریبان خواهند بود. کاکایی همچنین درباره وضعیت ممیزی‌ها در سازمان موسیقی گفت: مدت‌هاست که از این حوزه فاصله گرفته و تعامل خاصی با آن ندارم. اما می‌دانم که همان حساسیت‌ها روی واژه‌ها که در زمان ما نیز وجود داشت، همچنان باقی است و ممیزان ریزبینانه در لابلای واژه‌ها به جستجو مشغول هستند. وی اضافه کرد: اینگونه رویکردها نمی‌تواند در پروسه رشد و تحول موسیقی ایران نقشی داشته باشد و رشد نکردن موسیقی با ژانر اجتماعی طی دهه اخیر، نشان دهنده همین مساله است که عملکرد نظارتی ممیزان، اثری مثبت نداشته است. پنداری موسیقی رپ اجازه ورود به هر حال و هوایی را دارد، بجز مسایل و معضلات اجتماعی! این ترانه سرا در بخش پایانی سخنانش با اشاره به ماهیت ترانه افزود: ترانه نیز همچون آثار فلکلور، سرودها، نوحه‌ها و مراثی؛ زیرمجموعه شعر محاوره هستند که البته پرهیاهوترین جریان از این گونه شعری نیز هست. کاکایی ادامه داد: بخشی از ترانه‌هایی که طی دهه اخیر بروز و ظهور داشته‌اند، به علت اینکه خود شعر، بخش قابل توجهی از مخاطبانش را از دست داده است، بیشتر بار شعر را به دوش می‌کشند و از این حیث دارای ارزش‌های شعری بیشتری هستند. وی در پایان اضافه کرد: هویت اصلی ترانه وقتی ایجاد می‌شود که آهنگ روی آن گذاشته شود. به عبارت دیگر شخصیت ترانه قایم به ذات نیست و تنها وقتی که المان آهنگ و دیگر عوامل موجود در موسیقی به آن افزوده می‌شود، معنای ترانه برای ما متصور خواهد بود.
1389/4/8 - 11:26:32

وارطان داوتیان