استادی که در موسیقی از گوهر گرانبهاتر بود

به مناسبت سالروز درگذشت استاد آواز ایران

استادی که در موسیقی از گوهر گرانبهاتر بود

ایسکانیوز: صدای استاد« غلام حسین بنان»مسحور کننده و از گوهر گرانبهاتر بود . تصور نمی شود خواننده ای به ذوق ، لطف و استعداد بنان در قدیم داشته باشیم، و به این زودی ها هم پیدا کنیم. استاد غلامحسین بنان در اردیبهشت ماه سال 1290 خورشیدی در تهران خیابان زرگنده (قلهک)،در خانواده متمول و صاحب جاه، به دنیا آمد.

پدرش «کریم خان بنان الدله نوری» و مادرش دخترش «محمد تقی میرزارکنی» (رکن الدله) برادر ناصرالدین شاه یا پسر محمد شاه قاجار بود. از 6 سالگی بنا به توصیه استاد نی داود به خوانندگی و نوازندگی ارگ و پیانو پرداخت و در این راه از راهنمایی های مادرش که پیانو را بسیار خوب می نواخت بهره ها گرفت.اولین استاد او پدرش بود و دومین استاد، مرحوم «میرزا طاهر ضیاءذاکرین رثایی» و سومین استادش مرحوم «ناصرسیف» بوده اند.

«بنان» در سال 1321 خوانندگی را در رادیو آغاز کرد، درآن زمان، شادروان «روح اله خالقی» مسولیت رادیو را بر عهده داشت، روزی که بنان با «عبدالعلی وزیری» جهت امتحان به رادیو می روند در دفتر «روح اله خالقی»، «ابوالحسن صبا» هم نشسته بوده، از بنان می خواهند که برای ایشان قطعه ای بخواند و او «درآمد سه گاه» را آغازمی کند.صبا هم با ویلن او را همراهی می کند. هنوز «درآمد» تمام نشده بود که خالقی به صبا می گوید:«شما نواختن ویلن را قطع کنید» و به بنان اشاره می کند «گوشه حصار» را بخواند و بنان بدون اندک مکثی ، با چنان مهارت و استادی «درآمد حصار» را می خواند و به «سه گاه» فرود می آید که«روح اله خالقی» بی اختیار برخاسته و او را در آغوش گرفته و می بوسد و آینده وی را در هنر آواز درخشان پیش بینی می کند.

صدای بنان، بسیار لطیف و شیرین، زیبا و خوش آهنگ، کوتاه می خواند ولی درهمین کوتاهی، ذوق و هنر بسیار نهفته است، غلت ها و تحریرهای او چون رشته مروارید غلطانی، به هم پیوسته و مانند آب روان است. من از صدای او مسحور می شوم، لذتی بی پایان می برم که فوق آن متصور نیست، تصور نمی کنم خواننده ای به ذوق و لطف و استعداد بنان در قدیم داشته باشیم، و به این زودی ها هم پیدا کنیم...بنان در موسیقی ما از گوهر گرانبها هم گرانبهاتر است. از سال1321 صدای غلامحسین بنان، همراه با همکاری عده ایی از هنرمندان دیگر از رادیو تهران به گوش مردم ایران رسید و دیری نگذشت که نام بنان زبان زد همه شد و شیفتگان فراوانی در سراسر کشور پیدا کرد.

خالقی او را در ارکستر انجمن موسیقی شرکت داد و با ارکستر شماره یک نیز همکاری را شروع کرد و از بدو شروع برنامه همیشه جاوید «گلهای جاویدان» بنا به دعوت استاد ارجمند «داود پیر نیا» همکاری داشت. «بنان» در طول فعالیت هنری خود، حدود 450 آهنگ را اجرا کرد و آنچه که امتیاز مسلم صدای او را پدید می اورد، زیر و بم ها و تحریرات صدای او است که مخصوص به خودش می باشد. بنان نه تنها در آواز قدیمی و کلاسیک ایران استاد بود، بلکه در نغمات جدید و مدرن ایران نیز تسلط کامل داشت. تصنیف زیبا و روح پرور «الهه ناز» او بهترین معرف این ادعا می باشد. غلامحسین بنان به سال 1315 خورشیدی به سمت بایگان در اداره کل کشاورزی استخدام شد و بعد از چندی به شرکت ایران بار که مرکز آن در اهواز بود منتقل گشت.

پس از چند سال به معاونت آن اداره منسوب گردید. در سال 1321 به تهران آمد و بنا به پیشنهاد مرحوم «فرخ» که وزیر خواربار بود، به سمت منشی مخصوص وزیر به کار پرداخت. بعد از تغییر کابینه، به اداره کل غله و نان منتقل شد و چندی کفالت اداره دفتر و کارگزینی و مدتی هم مسؤولیت تحویل کوپن نان تهران را بر عهده داشت. در سال 1332 به پیشنهاد شادروان خالقی به اداره کل هنرهای زیبای کشور منتقل شد و به سمت استاد آواز هنرستان موسیقی ملی به کار مشغول گردید و در سال 1334 ریئس شورای موسیقی رادیو شد.

«غلامحسین بنان» از ابتدا در برنامه های گلهای جاویدان و گلهای رنگارنگ و برگ سبز شرکت داشته که ره آورد این همکاری ها دهها برنامه «گلهای جاویدان»، «گلهای رنگارنگ» و «برگ سبز» می باشد و برنامه های متعدد و گوناگون دیگری که از این خواننده بزرگ و هنرمند به یادگار مانده است. «غلامحسین بنان مدتها» بود که مبتلا به ناراحتی جهازهاضمه شده بود از طرف دیگر حنجره اش نیز آمادگی بیان نیازهای درونیش را نداشت و به همین دلیل اندک اندک از خواندن اجتناب ورزید و از صحنه هنر کناره کشید و دیگر حدود20 سال آخر عمر را تقریبا فعالیت چشم گیری نداشت و روز به روز ناراحتی جهاز هاضمه او را بیشتر رنجور می کرد و متاسفانه کوشش های پزشکان و خاصه مراقبت ها و از خود گذشتگی های پری بنان همسر وفادارو مهربانش هم مؤثر نیفتاد و سرانجام در پنجشنبه 8 اسفندماه سال 1364 خورشیدی در بیمارستان ایرانمهر قلهک جهان را بدرود گفت

*** ترانه‌های ماندگاراز ماندگارترین ترانه‌های بنان می‌توان به: «آهنگ آذربایجان»،«آمدی جانم به قربانت»،«یار رمیده»،«الهه ناز»،«می

ناب»،«خاموش»،«مراعاشقی شیدا»،«من روز ازل»، «نوای نی» و «سرود همیشه جاوید ای ایران» اشاره کرد.
*** آواز های ماندگارآواز ماهور با غزل سعدی به مطلع « همه عمر بر ندارم سر از این خمار مستی که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی» و آواز دیلمان با شعر سعدی به مطلع «چنان در قید مهرت پایبندم که گوئی آهوی سر در کمندم» و همچنین آواز اصفهان بر روی غزل « آمد اما در نگاهش آن نوازش ها نبود» از کار های ماندگار استاد هستند.

وارطان داوتیان