جايي ميان خشم تورم و سكوت ركود

بازخواني دوباره تراژدي بازار مسكن در چند سال گذشته؛

جايي ميان خشم تورم و سكوت ركود

ساخت سمفوني ناموزون تورم بازار مسكن در آغاز كار دولت نهم در اثر تزريق بي‌حساب نقدينگي و به دنبال آن اتخاذ سياست انقباظي باعث شد تا تراژادي ركود تورمي بر گريبان بازار مسكن به طور رسمي بار شود.

ايلنا: زماني كه محمود احمدي‌نژاد، رييس دولت نهم، سعيدي‌كيا را به وزارت مسكن فرستاد، شايد در ذهنش خاطرات بازسازي بم را به تصوير مي‌كشيد، اما با شروع سال 85 و آغاز عمليات اجرايي مسكن مهر، ناكامي‌ها يكي پس از ديگري در اين طرح چهره و همه رشته‌هاي رييس جمهوركه در ذهن خود پرورانده بود، پنبه شد. شايد احمدي‌نژاد در طي 4 سال دولت نهم، بيشترين انتقادها را از پاشنه آشيل دولتش كه همانا سعيدي كيا و وزارت مسكن بود انجام داد. همين امر كافي بود تا احمدي‌نژاد، علي نيكزاد تازه نفس را جايگزين سعيدي‌كيا كند تا شايد وي نقش مثبت‌تري براي رييس دولت ايفا كند و او را از باتلاق مسكن و به ويژه طرح مسكن مهر نجات دهد. فارغ از آغاز عمليات نافرجام مسكن مهر در سال 85، ساخت سمفوني ناموزون تورم بازار مسكن در آغازين ماه‌هاي كار دولت نهم در اثر تزريق بي‌حساب و كتاب نقدينگي و به دنبال آن اتخاذ سياست انقباظي از سوي بانك مركزي و همچنين تراژادي ركود تورمي، گريبان بازار مسكن را به طور رسمي در سال 88 گرفت. پديده اي كه از سال 88 به صورت كامل سايه خود را بر آسمان مسكن كشور گسترانيد. گرچه سال‌هاي85و86 و اوائل سال 87 سال‌هاي بسيارسخت بخش مسكن بود اما با شروع نيمه دوم سال 87 غمنامه مسكن با ضرباهنگ ركود تورمي به سال 88 كشيده شد.

نيمه اول، نيمه اي براي تضاد آماري گرچه بخش مسكن در سال 88 همچنان ابره‌هاي متراكم ركود تورمي را برآسمان خود مي‌ديد اما بايد سال جاري را به دو نيمه تقسيم كرد. نيمه اول كه متعلق به دولت نهم و سعيدي‌كيا و نيمه دوم متعلق به دولت دهم و نيكزاد است. كاهش توليد، ناكامي‌هاي پي‌درپي در طرح مسكن مهر به‌رغم بسته‌هاي سياستي تدوين شده از سوي دولت، نارضايتي سازندگان، انبوه‌سازان و انصراف‌هاي پي‌درپي از سوي متقاضيان مسكن مهر پيامدهاي بسيار منفي را براي بخش مذكور در نيمه اول سال جاري به ارمغان آورد. كاهش شديد توليد مسكن، ورشكستگي سازندگان و تداوم رشد قيمت‌ها آن هم به صورت حركت لاك پشتي باعث شد تا سرمايه‌ها از اين بخش خارج و به سوي ساير حوزه‌ها هدايت شوند. اتفاقي كه موجب شد تا توليد مسكن به ميزان بي‌سابقه‌اي طي چندين سال گذشته كاهش يابد. در اين ميان مردم، گيج از ضربات امواج غضبناك گراني و تورم، مستاصل به كنج خانه‌هاي اجاره‌اي خود پناه برده و چشم انتظار زماني شدند كه طوفان سهمگين گراني شايد، آرام بگيرد. آنان به سياست‌هاي اتخاذ شده كه از پشت شيشه‌هاي خاك آلود اتاق‌هاي برنامه‌ريزان دلخوش كردند. دولت در نيمه اول سال 88، براي برون رفت از كولاك بحران مسكن، خود نيز همه سياست‌هاي اتخاذ شده را در مسكن مهر خلاصه كرد.

برنامه‌ريزان مسكن در نيمه اول سال 88، در كنار تصميمات پي‌درپي و ناكارآمد براي مسكن مهر، بسته‌هاي سياستي را همچون اجراي ماليات مكرر كه از سال 87 آغاز شده بود تداوم داده و سامانه كد رهگيري را نيز با شدت بيشتري اجرا كردند. اگر چه قيمت مسكن در نيمه اول سال 88 بنابر سنت ديرينه خود و همچنين بحران جهاني شيب قيمتي‌اش رو به كاهش گذاشت ولي اين روند كاهشي هيچگاه نتوانست نرخ بهايي كه مسكن در سال‌هاي 84 و 85 با رشد فزاينده‌اي روبرو شد، از آن بكاهد. سنت ديرينه مسكن بدان جهت است كه قيمت مسكن هر چند سال يكبار با افزايش مواجه و بعد از آن سير نزولي خود را طي مي‌كند. افت سرمايه گذاري ساختماني رام شدن قيمت‌ها در بازار مسكن اگرچه يك امتياز مثبت براي دولت نزد مردم محسوب مي‌شود، اما تبعات اين اتفاق كه همزمان با دوره ركودي شكل مي‌گيرد، بي ميلي به سرمايه‌گذاري‌هاي ساختماني است.

وزارت مسكن در شش ماه اول سال جاري اعلام كرد: نرخ رشد سرمايه‌گذاري بخش خصوصي در ساخت و سازهاي جديد با شدت زيادي كاهش پيدا كرد. به طوري كه اين نرخ از 80 درصد رشد در سال 86 به 65 درصد در سال گذشته رسيده است. در سال 87 بخش خصوصي بالغ بر 30 هزار ميليارد تومان در احداث واحدهاي مسكوني سرمايه‌گذاري كرده بود. موضوعي كه بيان كننده كاهش تقاضا و براي سرمايه‌گذاري است. كاهش شديد شاخص ساخت و ساز در نيمه اول سال 88 كه پايان كار دولت نهم و سعيدي كيا بود حكايت از تداوم روند آن در پاييز داشت. انتقادات از ركود بخش مسكن در نيمه اول سال جاري چنان زياد شد كه رييس جمهور در زمان تيليغات رياست جمهوري امسال در همايش بزرگ بنگاه‌داران، تلويحي از وزير وقت خود انتقاد كرد.

طراحي، نظارت و اجرا همچنان در هاله‌اي از ابهام در نيمه اول سال 88، سازمان نظام مهندسي كه از زمان تاسيس هيچگاه نتوانسته بود وظايف خود را با رعايت مقررات ملي ساختمان اجرايي كند، در آستانه انتخابات پنجمين دوره آن، با دخالت مستقيم پاستور نشينان دستخوش التهابات ساختاري و مديريتي شد و آن مقدار كه هم نظارت را در دستور كار خود قرار داده بود از كف رفت. تا جايي كه رئیس سازمان نظام مهندسی کشور از بی‌توجهی به اجرای قانون ساخت و ساز در کشور انتقاد کرد. سید محمد غرضی بابیان اینکه وزارت مسکن و شهرسازی بر اساس قانون وظایف سازمان نظام مهندسی کشور را تعیین می‌کند ، افزود: این مسئولیت در قالب ۳ تا ۷ بازدید مهندس ناظر از ساختمان در حال ساخت بر اساس تقاضای کارفرما به منظور تایید اجرای مقررات ملی تعریف شده است. اما تا كنون اجرا نشده است. نيمه اول سال 88 زماني به پايان رسيد كه تلاطم‌هاي ناشي از تمركز سياست يك جانبه‌گرايي دولت نهم بر طرح مسكن مهر، تبعات بسياري را به همره آورد كه نيمه دوم بخش مسكن را در زمان صدارت نيكزاد و دردولت دهم تحت‌ تاثير قرار داد.

در نيمه دوم هزينه‌هاي مسكن در قالب اجاره بها يا خريد واحد مسكوني به شدت بالا رفت و مسكن تهديدي براي دولت بدل شد. در زماني كه سياست‌هاي اقتصادي دولت نرخ تورم را به شدت افزايش داده بود، دولت دهم با رويكردي جديد زمام امور اجرايي كشور را به دست گرفت. و نيكزاد جاي سعيدي‌كيا را در كابينه گرفت. نيكزاد فردي است مشهور با سرعت عمل در كارهاي اجرايي و شايد احمدي نژاد مي‌خواست با تعيين وي بر ناكامي‌هاي مسكن مهر پايان دهد. البته ركود اقتصادي كه در يك سال اخير امان بخش‌هاي مختلف اقتصادي را بريده و صداي اعتراض مسولان را بلند كرد براي وزير مسكن و شهر سازي دولت دهم خوش يمن بود.

بازار مسكن به لحاظ اين موضوع قدري در ثبات قيمتي به سر برد اما همچنان ركود تورمي ساز خود را براي بازار مسكن كوك مي‌كند. نيكزاد كه در مراسم معارفه‌اش خود را چهره مقتدر نشان داد اعلام كرد: بازار مسكن را از ركود خارج و قيمت خانه را متعادل مي‌كند. اما بعد از گذشت ماه‌ها از مديريتش و در حالي كه در آستانه سال 89 موفقيتي را به دست نياورده است. حتي طرح تقسيم زمين‌هاي مسكن به گروهاي 3 يا 4 نفره كه با پيشنهاد او بود، نيز بعد از گذشت چندين ماه به شكست انجاميد. طرح ساختن خانه بر روي پشت بام‌هاي ساختمان‌هاي چند طبقه نيز با استقبال مواجه نشد. او از زمان ورودش به ساختمان طوسي رنگ وزارت مسكن در خيابان ونك بازديد از پروژه‌هاي مسكن مهر را در دستور كار خود قرار داده بود، ظاهرا فراموش كرده كه بازار مسكن تنها مسكن مهر نيست.

شايد نيز به اين باور رسيده باشد كه ركود مسكن خود به خود تنظيم خواهد شد و بنابراين تمام تمركز خود را به مسكن مهر اختصاص داده است. طرحي كه رييس دولت دهم متولي اصلي آن است و مي‌خواهد با اجراي آن مخالفان خود را به نوعي كيش و مات كند. داستان مسكن مهر، داستان قصه‌هاي هزار و يك شب روزي كه طرح مسكن مهر، از سوي رييس جمهور و با حمله او به منتقدان در سخنراني تاريخي خود در جمع مردم قم مطرح شد شايد به ذهن دولت مردان خطور نمي‌كرد كه مسكن مهر پاشنه آشيل دولت نهم و دهم باشد و بدل يه يك ريسمان پوسيده شود. داستان مسكن مهر در حال تبديل شدن به قصه‌هاي هزار و يك شب مي‌شود و هنوز پايان نيافته و در ميانه راه است و انگار در صورت تداوم ناكامي‌هاي آن به يك تراژدي بزرگ براي تاريخ اقتصادي ايران تبديل خواهد شد.

گزارش از علي پيرولي
1389/1/15 - 07:56 کد خبر : 115111

وارطان داوتیان