نویسنده ای که الهام بخش نویسندگان بزرگ بود

به مناسبت سالروز تولد «فردریش فون شیلر»

نویسنده ای که الهام بخش نویسندگان بزرگ بود

ایسکانیوز: آثار ادبى «فردریش فون شیلر» نویسنده نامدار آلمانی محدود به زبان خود نبود و او الهام بخش بزرگانى همچون «شوبرت» ، «شومن»، «ریچارد استراوس» و«چایکوفسکى» به شمار مى آمد.

«فردریش فون شیلر» نمایشنامه نویس، شاعر و ادیب برجسته آلمانى در قرن هجدهم است که عقاید و نظریاتش در جهت دهى به جریان ادبى آلمان تاثیر فراوان داشته است. «شیلر» در نمایشنامه هایش بیش از هر چیز به مقوله «آزادى روح» مى پردازد و به خوبى از پس آن برمى آید. اولین نمایشنامه او با عنوان «دزدان» منتشره به سال ۱۷۸۱ از نقاط بسیار درخشان ادبیات تئاترى آلمان به شمار مى رود و در آن «شیلر» به اظهار عقیده در باب «آزادى» و «آزادگى» مى پردازد.

او معتقد است که «نمایش» و «نمایشنامه» نه تنها اسبابى براى ایجاد و تولید لذت به شمار نمى روند بلکه ذاتشان از خود لذت نشات مى گیرند. از این رو «شیلر» مطالعه در باب «زیبایى شناسى» را نه تنها براى ایجاد تعادل روحى در افراد لازم مى داند بلکه آن را مایه توسعه جامعه مى خواند و اکیداً معتقد است که جامعه اى که مردمان آن زیبایى شناسند، جامعه اى متعادل است. «فردریش فون شیلر» در21 مارس ۱۷۵۹ در «مارباخ» شهر «دوتمبرگ» آلمان از پدر و مادرى پرهیزگار به دنیا آمد. پدرش «یوهانس کاسپار شیلر» افسر نظام و پزشک جراح بود و مادرش «الیزابت دوروتى» زنى مصمم و خداپرست بود.

دوک «کارل اوژن» (چارلز دوم) کنترل تمام عیارى بر زندگى خصوصى افسران خود داشت و به همین دلیل به «فردریش» دستور داد که به جاى مطالعه در زمینه «دین شناسى» به مدرسه نظام برود. از این رو در سال ۱۷۷۳ «فردریش» خانه را به مقصد مدرسه نظام ترک گفت و سال هاى سخت و اندوهبارى را تحت دیسیپلین خشک و بى روح نظامى ها گذراند که تنها نتیجه مثبت آن تقویت روح آزادیخواهى «شیلر» بود. «دوک اوژن» که خود شخصا مدیریت مدرسه را بر عهده داشت دانش آموزان را به اجبار به نوشتن متونى در مدح و ستایش خود وامى داشت.

«شیلر» درباره او مى نویسد: «به خاندان و اجداد خود نگاه مى کنم و خوبى هایى را به یاد مى آورم که توان جبران آنها را ندارم اما وقتى (دوک) را مى بینم تنها تغییرى که در من ایجاد مى شود این است که از ترس نفسم بند مى آید.» «شیلر» ابتدا حقوق خواند و سپس به دانشکده تازه تاسیس پزشکى وارد شد. در سال ۱۷۸۰ در پى نوشتن مقاله اى بحث انگیز در باب دین با عنوان «در باب رابطه طبیعت روحانى و حیوانى انسان» از دانشگاه اخراج شد. ۲۱ساله بود که به اجبار به هنگ نظامى تحت فرماندهى پدرش پیوست. به رغم سعى و تلاش پدرش «شیلر» به نوشتن ادامه داد و اولین نمایشنامه خود را با نام «دزدان» را در سال ۱۷۸۱ به چاپ رسانید که همان سال در «مانهایم» به روى صحنه رفت. داستان این نمایشنامه درباره شخصى به نام «کارل مور» است که به رغم اصالت اشرافى اش ارزش ها و ثروت پدرى را رها مى کند و به ضدیت با اشراف مى پردازد. روح انقلابى نمایشنامه «شیلر» به زودى توانست جوانان به خصوص دانشجویان زبان را به خود جلب کند.

رمان نویسان انگلیسى بالاخص «ساموئل تیلور کلریج» نمایشنامه «دزدان» و روح آزادیخواهى آن را ستایش کردند و «تیلور» در نامه اى نوشت: «این شیلر کیست؟ با این عبارات تکان دهنده قلب.» او بعدها یکى از آثار «شیلر» را به زبان انگلیسى برگرداند که با انتقادات فراوانى مواجه شد. موضوع اختلاف بین پدر و پسر که مورد علاقه شیلر بود در اثر بعدى اش «دن کارلوس» نیز پدیدار شد و به شرح داستان پسر ارشد «فیلیپ دوم» پادشاه اسپانیا پرداخت که بین عشق و فریب هاى دولتمردان سرگردان مى شود. تاثیر آثار ادبى «شیلر» محدود به زبان خود نبود و او الهام بخش بزرگانى همچون «شوبرت» ، «شومن»، «ریچارد استراس» و«چایکوفسکى» به شمار مى آید. در همین دوران بود که «شیلر» به واسطه نوشته هایش تحت فشار شدید از ناحیه «دوک اوژن» قرار گرفت و به همین دلیل به «دوتمبرگ» گریخت.

در سال ۱۷۸۳ او در تئاتر «مانهایم» به سمت نمایشنامه نویس و شاعر مجموعه منصوب شد که یک سال بعد از آن عزل شد. در خلال سال هاى ۱۷۸۷ تا ۱۷۹۲ «شیلر» در «دایمر» و «خبا» زندگى مى کرد و در زمینه موضوعات تاریخى و همچنین 30 سال جنگ بسیار نوشت. در سال ۱۷۹۰ او با «شارلوت فون لنگسفلد» ازدواج کرد و از او صاحب چهار فرزند شد. یک سال از ازدواج او مى گذشت که به واسطه ذات الریه و تنگى نفس مجبور به ترک مشاغل حرفه اى اش شد که تا زمان مرگش ادامه داشت. در دهه ۹۰ بود که «شیلر» با نوشتن قسمت اول «تاریخ شورش در کشور هلند تحت حکمرانى دولت اسپانیا» صاحب کرسى استادى در دانشگاه تاریخ دانشگاه «هولد رلین» شد.

او در این سال ها به سرودن اشعار فلسفى روى آورد و در باب «زیبایى شناسى» و «فلسفه» مطالعات بسیار انجام داد که خود آنها را تحت تاثیر کتاب «داورى» کانت مى داند. در میان آثار «شیلر» مى توان به «قصیده اى براى لذت » اشاره کرد که بعدها به دست «لودویک وان بتهوون» به عالم موسیقى وارد شد. سه گانه «والن اشتاین» نیز که درباره سى سال جنگ نوشته شده است از دیگر آثار مطرح است. او پس از ملاقات با «گوته» بود که «تعلیم زیبایى شناسى انسان» را به رشته تحریر درآورد. «فردریش فون شیلر» در سال ۱۸۰۵ در سن ۴۶ سالگى در اثر بیمارى ذات الریه جان سپرد. اما آثار او تاثیر بسزایى بر اندیشمندانى همچون «هگل»،«هربرت رید» و«هربرت مارکوزه» بر جاى گذاشت.

وارطان داوتیان