طرح جداسازي آب شرب از بهداشتي بهتر است يا خريد دستگاه تصفيه‌كننده آب خانگي؟

به بهانه مطرح شدن وجود نيترات بالا در بخشي از آب تهران؛

طرح جداسازي آب شرب از بهداشتي بهتر است

يا خريد دستگاه تصفيه‌كننده آب خانگي؟

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران سرويس: انرژي
مثل خيلي چيزهاي ديگر، كشورمان در مصرف آب هم بالاتر از استانداردهاي جهاني است. در حالي كه سرانه مصرف آب اشاميدني در دنيا حدود 150 ليتر در شبانه روز است، اين رقم در كشور ما 220 ليتر است. طبق آمارها مصرف آب در سال 1385 حدود 5.8 ميليارد متر مكعب بوده است كه پيش‌بيني مي‌شود تا سال 1400 به 7.8 ميليارد متر مكعب برسد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، منابع تامين آب شيرين مورد استفاده شهري و روستايي در كشور اغلب از سدها، چاه‌ها و قنات تشكيل مي‌شود، اما اين آب‌ها به همان شكل اوليه قابل استفاده نيست. آب‌هاي سطحي و زيرزميني ابتدا بايد به تصفيه‌خانه منتقل شود و بعد از آن با طي مراحلي كه كار و هزينه فراواني مي‌برد، قابل آشاميدن شده و وارد سيستم انتقال آب شود.
خميسي - کارشناس ارشد سازه‌هاي زير آب - مي گويد: "براي تصفيه هر يک متر مکعب آب، مبلغي حدود 200تومان و براي انتقال آن به خانه‌ها و صنايع غذايي حدود 400 تومان هزينه مي‌شود. با اين حساب ساده، هزينه توليد تا مصرف هر يک متر مکعب آب حدود 600تومان است".
بنابراين با يك حساب سرانگشتي هزينه توليد تا مصرف هر ميليارد متر مكعب آب آشاميدني معادل 600 ميليارد تومان مي‌شود و اين مبلغ براي كل آبي كه سالانه در كشور توليد مي‌شود، رقمي در حدود 360 ميليارد تومان است.
اين كارشناس ادامه مي‌دهد: "تمام هزينه‌اي كه مصرف كنندگان بابت آب مصرفي‌شان پرداخت مي‌كنند 20 درصد هزينه تمام شده آن است".
يعني اگر از امروز بنا باشد مردم تمام هزينه آبي را كه مصرف مي‌كنند پرداخت كنند، به طور متوسط مبلغ هر قبض آب در حدود 80 درصد افزايش پيدا مي‌كند؛ اما آيا مصرف كنندگان قادر به پرداخت چنين هزينه‌اي هستند؟ و سوال ديگر اين كه آيا اصلا پرداخت اين هزينه لازم است؟
تنها 11 درصد از كل اب تصفيه شده به مصرف شرب انساني مي‌رسد و 89 درصد آن صرف مصارف بهداشتي (شست و شو)، آبياري فضاي سبز خانگي و استحمام مي‌شود. بخش اعظمي از هزينه‌هاي توليد آب شرب در جريان مصرف به هدر مي‌رود. در واقع بخش عمده‌اي از همان 20 درصد بهاي آبي كه پرداخت مي‌شود هم بهاي آبي است كه صرف مصارفي غير از اشاميدن مي‌شود.
در اين ميان بحران نه چندان تازه آلودگي آب تهران و مسائل مربوط به خشكسالي‌هاي پي در پي كه باعث نگراني مردم و برنامه‌ريزي براي جيره‌بندي آب مي‌شود هم به فهرست مسائل مربوط به پاسخگويي به نياز رو به رشد آب شرب در كشور اضافه مي‌شود.
همه مواردي كه گفته شد اين مقدمه را فراهم كرد تا عده‌اي دوباره به فكر طرح‌ جدا كردن آب شرب و بهداشتي به هر شكل ممكن بيفتند.
* * لوله‌كشي مجدد تنها راه ممكن يا اولين راه حل؟
يكي از راهكارهايي كه براي اين منظور به ذهن مي‌رسد، همان انجام لوله كشي مجدد براي تمام منازلي است كه از آب لوله‌كشي استفاده مي‌كنند. تحقق اين كار مستلزم لوله‌كشي جديد هم‌طول لوله‌هاي موجود آب در كشور است تا از اين طريق بتوان آب شرب را در يك لوله و آب بهداشتي را در لوله‌اي ديگر تحويل مشتركان داد، اما مشكلات زيادي بر سر راه اين اولين راه حل مطرح شده وجود دارد. براي اجرايي شدن اين طرح بايد حداقل 9500 كيلومتر لوله‌گذاري مجدد انجام شود كه علاوه بر هزينه‌بر بودن، با مخالفت‌هاي زيادي از جمله از طرف شهرداري مواجه است.
گرچه اين طرح به صورت آزمايشي در شهرستان بجستان در استان خراسان رضوي صورت گرفته است، اما جمشيدي - مديرعامل شركت اب و فاضلاب خراسان رضوي - در اين باره مي‌گويد: "ما نمي‌توانيم همانند کاري که مثلا در اروپا انجام مي‌شود، کار انجام دهيم؛ زيرا قابليت اجرايي آن در ايران بسيار کم است."
* * آب بهداشتي از لوله‌؛ آب شرب از سكو خارج از خانه
شكل ديگر جداسازي آب شرب از بهداشتي كاري است كه در شهرهايي مثل زاهدان در استان سيستان و بلوچستان و برخي نقاط كم آب ديگر كشور انجام شده است؛ به اين صورت كه سكوهاي تعبيه شده در مناطق مختلف شهري آب شرب مردم را تامين مي كنند و از آب موجود در لوله‌ها تنها براي كاربردهاي بهداشتي استفاده مي‌شود؛ اما مسلما اين طرح نيز در تمام نقاط كشور عملي نيست.
* * بسته‌بندي آب شرب؛ راه حل موقت يا هميشگي؟
اين روزها به ويژه بعد از آن كه بالا گرفتن بحث آلودگي آب تهران باعث توزيع بطري‌هاي آب معدني رايگان در برخي نقاط تهران از جمله يافت‌آباد شد، انگار راه حل سومي هم براي حل بحران جداسازي آب شرب از بهداشتي مطرح شده و آن هم بسته‌بندي آب شرب است. به اين صورت كه مردم با پرداخت بهاي بيشتر آب شرب مورد نياز خود را در طول شبانه‌روز خريداري مي‌كنند. اين طرح مي‌تواند يكي از گزينه‌هاي اصلي باشد، چرا كه در اين صورت خيال مردم از كنترل كيفي آب شرب راحت‌تر خواهد شد و حتي در صورت بروز آلودگي در يكي ازمنابع تامين آب شرب، منابع ديگر مي‌تواند جايگزين شود.
اما در مورد آب‌هاي معدني بسته‌بندي شده نيز نگراني‌هايي وجود دارد. براي مثال شركت خدمات رفاهي نفت طي گزارشي اعلام كرده كه پس از آزمايش پارامترهاي شيميايي سه گانه به منظور تعيين درجه سختي (TH)، كل ذرات معلق (TDS) و هدايت الكتريكي (EC) از نمونه‌هاي آب معدني موجود توسط كارشناسان مربوطه و به وسيله دستگاه‌هاي اندازه‌گيري شاخص‌هاي مذكور مشخص شد كه از 21 آب معدني نمونه تنها 9 برند مورد تاييد است. با اين احوال به سلامت آب‌هاي معدني بسته بندي شده نيز نمي توان چندان اعتماد كرد.
* * منطقي ترين راه حل فردي
راه حل چهارمي كه به عقيده برخي كارشناسان از جمله سيد سجاد عابدي - مدرس آبياري کشاورزي - مي‌تواند منطقي‌ترين راه حل فردي ممكن باشد، دستگاه‌هاي تصفيه آب خانگي است. اين دستگاه ها در حال حاضر به تعداد زياد در بازار و حتي در اغلب اداره‌هاي دولتي و برخي منازل وجود دارد و مي‌تواند جانشين راه حل هاي قبلي باشد. دستگاه‌هاي تصفيه آب خانگي مي‌تواند نگراني‌هاي موجود در مورد آلودگي آبهاي لوله‌كشي را برطرف كند. همچنين زماني كه مسوولان از تامين آب آشاميدني سالم اطمينان حاصل كنند، مي‌توانند معيارهاي آب بهداشتي را كه در لوله‌ها جريان خواهد داشت منطقي‌تر كنند، تا هم هزينه توليد آب بهداشتي لوله‌كشي شده كم تر شود و هم ديگر شاهد بحران‌هايي مثل آلودگي آب تهران و در خطر افتادن سلامتي مردم نباشيم. اما سوال اينجاست كه آيا همه مردم توان مالي تهيه دستگاه‌هاي تصفيه آب خانگي را دارند؟

وارطان داوتیان