محمدمير‌شكرايي در گفت‌وگو با ايلنا:
يلدا؛ مردمي‌ترين جشن ايراني
يلدا غيرحكومتي‌ترين جشن باستاني ايرانيان است كه برخلاف اغلب جشن‌هاي باستاني كه حكومت‌ها در برپايي آنها دخل و تصرف داشتند، ماهيتي كاملا مردمي داشته است. برپايي جشن‌هاي متعدد در تقويم ايراني، گواه روشني بر جايگاه شادي در فرهنگ ايرانيان است.
يلدا غيرحكومتي‌ترين جشن باستاني ايرانيان است كه برخلاف اغلب جشن‌هاي باستاني كه حكومت‌ها در برپايي آنها دخل و تصرف داشتند، ماهيتي كاملا مردمي داشته است. برپايي جشن‌هاي متعدد در تقويم ايراني، گواه روشني بر جايگاه شادي در فرهنگ ايرانيان است.
ایلنا:- آيين شب يلدا، شايد از معدود‌ترين پيوند‌هاي باقي‌مانده در گذار تاريخ ايران زمين باشد كه هنوز رنگ و بوي باستان و تاريخ مي‌دهد. هنوز هم مي‌شود در اين شب، ميهمان دعوت‌كرد، ميهماني رفت. بازار تنقلات و تفال و شب‌نشيني‌در بلندترين شب سال داغ است. حتي مي‌شود 
مشكلات معيشتي، فشار‌هاي روحي و خستگي‌هاي روزمره را براي يك شب هم كه شده از ذهن دور كرد و شاد بود، چراكه شادي بزرگترين ميراث نياكان ماست.
مشكلات معيشتي، فشار‌هاي روحي و خستگي‌هاي روزمره را براي يك شب هم كه شده از ذهن دور كرد و شاد بود، چراكه شادي بزرگترين ميراث نياكان ماست. محمود ميرشكرايي(مردم شناس) معتقد است: جشن شب يلدا، از مردمي‌ترين جشن‌هاي ايران باستان است كه تا به امروز به يادگار مانده است. وي در گفتگو با خبرنگار ايلنا افزود: يلدا برخلاف اغلب جشن‌هاي باستاني كه با مناسبات مختلفي در تقويم ايران باستان لحاظ شده است و عموما حكومت‌ها در برپايي آنها دخل و تصرف داشتند، ماهيتي كاملا مردمي داشته است و به نظر مي‌رسد همين مردمي بودن در برگزاري، باعث ماندگاري اين جشن شده است. وي ضمن اشاره به پديده‌ي شاد زيستن در فرهنگ ايراني، گفت: در فرهنگ سرزمين ما ايران، شادي همواره حرف اول را مي‌زده است و برپايي جشن‌هاي متعدد در تقويم ايراني، گواه روشني بر اين مدعاست.
به عنوان مثال بجز جشن‌هايي كه سالانه در مناسبت‌هاي خاص برپا مي‌شده است، در ابتداي هر ماه و فصلي در ايران؛ جشن و پايكوبي بوده است. بنابراين به اعتقاد من؛ هيچ فرهنگ و تمدني به اندازه‌ي فرهنگ ايراني رنگ شادي را به خود نديده است. اين مردم‌شناس درخصوص ريشه‌هاي اوليه‌ي برپايي اين آيين اظهار داشت: شب يلدا در آيين كهن درواقع روزي است كه خورشيد متولد مي‌شود. البته اين تولد به معناي خاص كلمه نيست. توضيح آنكه خورشيد از فرداي يلدا، زمان تابش‌اش بر زمين افزايش پيدا مي‌كند و اين افزايش به‌مثابه تولد به شمار مي‌آمده است.
وي ادامه داد: تداخل‌ها و شباهت‌هاي زيادي در نوع برگزاري اين مراسم با جشن مهرگان در فرهنگ مهر وجود داشته است. هرچند كه اين دو كاملا متفاوت هستند اما مهمترين اشتراك آنها اين است كه هر دوي آنها سر‌آغاز فصل سرما، البته در دو تقويم مختلف هستند. ميرشكرايي درمورد آيين‌هايي كه در اين شب رعايت مي‌شده، گفت: احتمالا مهمترين نقش را در آيين شب يلدا(و البته جشن مهرگان) مشخصه‌ي «رنگ» داشته‌است. چنانكه مردم سعي مي‌كردند در اين شب خوراكي‌هاي سرخ يا سرخ مايل به صورتي بخورند و حتي لباس‌هايي به همين رنگ بر تن مي‌كردند.
وي افزود: در اين راستا ميوه‌ي انار از نخست؛ جايگاه ويژه‌اي در شب يلدا داشته است. بعد‌ها خرمالو اضافه مي‌شود و هندوانه نيز به جهت رنگ سرخ-صورتي‌اش به اين ليست افزوده شد. اما خوراكي ديگري كه مردم در گذشته بسيار مي‌خوردند، نوعي نوشابه به نام «شير شيره» بوده كه در شهريور ماه از انگور مي‌گرفتند، خمره مي‌زدند و در شب يلدا از آن استفاده مي‌كردند. اين مردم‌شناس در ادامه سخنانش به تفال اشاره كرد و گفت: اصولا تفال در اغلب جشن‌هاي ايراني انجام مي‌شد و در وهله نخست، نوعي تفريح به شمار مي‌آمده و البته در آن نيم‌نگاهي به آينده نيز بوده است. اما تفال در آيين كهن ايراني با چيزي كه امروز از اين كلمه تعبير مي‌شود، متفاوت است.
ميرشكرايي ادامه داد: در جشن‌هاي قديمي، در ميهماني‌ها؛ اسامي افراد در كوزه‌اي ريخته مي‌شد، هر بار قرعه به نام فردي مي‌افتاد و كسي كه در جمع بيش‌تر از همه با آواز‌ها و ترانه‌هاي محلي آشنايي داشت، وصف‌الحال آن شخص؛ ترانه‌خواني مي‌كرد و فضاي شادي را موجب مي‌شد. وي درباره‌ي فال‌حافظ توضيح داد: تفال بر ديوان حافظ شيرازي، يك پديده‌ي شهري است. كمااينكه هنوز هم در برخي از روستا‌ها، ترانه‌خواني به همراه نوازندگي با سازهاي بومي-محلي صورت مي‌گيرد. بنابراين بايد توجه داشت كه فرهنگ تفال، ريشه‌هايي بسيار عميق‌تر از تاريخ حافظ در ايران دارد اما به هر تقدير امروزه فال حافظ در ايران عموميت پيدا كرده‌است. اين محقق در پاسخ به اين‌سوال كه آيا رسم و رسوم‌هاي يلدايي در زمانه ما، تحت تاثير عوامل امروزي، كمرنگ‌تر شده يا خير، گفت: من اصلا چنين باوري به معناي كمرنگ شدن اين آيين‌ها ندارم.
دليلش هم اين است كه بعداز قرن‌ها هنوز مردم با فرارسيدن اين مناسبت، متوجه آن بوده و در حد استطاعت خود مقدماتي را فراهم مي‌كنند آنهم با يك انار يا هندوانه. آنها سعي مي‌كنند كه شبي متفاوت‌تر از شب‌هاي ديگر داشته باشند. بنابراين من معتقدم كه اين جشن به جهت مردمي بودنش، همچنان در فرهنگ ايراني باقي خواهد ماند.
1389/9/30 - 17:29 کد خبر : 168857
1389/9/30 - 17:29 کد خبر : 168857
Posts
0 نظرهای شما:
Post a Comment