صفری: توافق درباره خزر بدون حضور همه همسایگان بی معنا است
17:38 1388 / 06 / 19
پایگاه اینترنتی سفارت جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه به نقل از "مهدی صفری" معاون اروپای وزیر امور خارجه ایران اشاره کرد که جمهوری اسلامی ایران برگزاری هرگونه اجلاس درباره رژیم حقوقی دریای خزر بدون حضور ایران را مغایر منافع ملی خود می‌داند
. متن کامل مصاحبه مهدی صفری که نماینده ویژه ایران در امور دریای خزر نیز محسوب می شود، بر اساس این گزارش منعکس می شود:
"سوال: براساس اخبار منتشر شده، رییسان جمهور چهار کشور قزاقستان، روسیه، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان قصد دارند در تاریخ 22 شهریور ماه سال جاری در شهر آکتاو قزاقستان گرد هم آیند. لطفا بفرمایید برنامه کاری این اجلاس چیست و چرا جمهوری اسلامی ایران در این اجلاس حضور ندارد؟
پاسخ: وزارت امور خارجه به محض اطلاع از تشکیل این جلسه، موضوع را با حساسیت کامل در دستور کار قرار داد و به دقت پیگیری کرد. علاوه بر این که سفیران کشورهای یاد شده در تهران را به وزارت خارجه فرا خواندیم، از نمایندگی‌های کشورمان نیز خواستیم با مقامات محل ملاقات کنند.
"سوال: براساس اخبار منتشر شده، رییسان جمهور چهار کشور قزاقستان، روسیه، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان قصد دارند در تاریخ 22 شهریور ماه سال جاری در شهر آکتاو قزاقستان گرد هم آیند. لطفا بفرمایید برنامه کاری این اجلاس چیست و چرا جمهوری اسلامی ایران در این اجلاس حضور ندارد؟
پاسخ: وزارت امور خارجه به محض اطلاع از تشکیل این جلسه، موضوع را با حساسیت کامل در دستور کار قرار داد و به دقت پیگیری کرد. علاوه بر این که سفیران کشورهای یاد شده در تهران را به وزارت خارجه فرا خواندیم، از نمایندگی‌های کشورمان نیز خواستیم با مقامات محل ملاقات کنند.
در این ملاقات‌ها ضمن پیگیری موضوع، حساسیت و نگرانی‌های ایران را به آن‌ها خاطرنشان کردیم. جناب آقای متکی نیز تماس‌های تلفنی متعددی با همتایان خود انجام دادند و در برخی ملاقات‌ها رسما اعلام کردند که جمهوری اسلامی ایران برگزاری هرگونه اجلاس درباره رژیم حقوقی دریای خزر بدون حضور ایران را مغایر منافع ملی خود می‌داند.
در پیگیری‌های رسمی وزارت خارجه مشخص شد که انگیزه اصلی این گردهمایی، افتتاح چندین پروژه عمرانی، اقتصادی و هم‌چنین برخی مراسم تشریفاتی، جشن و مسابقات ورزشی است که از تاریخ 11 تا 13 سپتامبر برگزار خواهند شد.
در این زمینه وزارت امور خارجه قزاقستان به عنوان میزبان مراسم و برنامه‌ها رسما اعلام کرده است که: "به هیچ عنوان موضوع رژیم حقوقی دریای خزر و یا تقسیم بستر در این برنامه‌ها و مراسم و هم‌چنین ملاقات‌های حاشیه‌یی، مذاکره نخواهد شد و مذاکره پیرامون رژیم حقوقی صرفا در نشست 5 جانبه پنج کشور ساحلی امکان‌پذیر است." از سوی دیگر برخی رییسان‌جمهور به ما پیام داده‌اند که ایران مطمئن باشد که رژیم حقوقی دریای خزر و دیگر مسائل مرتبط به آن، بدون حضور ایران به هیچ عنوان قابل بحث و مذاکره و تصمیم‌گیری نخواهد بود. حتی یکی از این رییسان‌جمهور طی پیامی اطمینان داده که حتی اگر احتمالا بحثی در خصوص رژیم حقوقی از سوی یکی از کشورها مطرح شود؛ وی حتما ممانعت کرده و میز مذاکرات را ترک خواهد کرد.
سوال: ممکن است توضیح دهید که دلیل این حساسیت‌های ایران چیست و چه ملاحظاتی در این‌باره وجود دارد؟
پاسخ: دریای خزر یک دریای بسته است که طی دو دهه اخیر به دلایلی مورد توجه بسیار قرار گرفته است. درباره بسیاری از مسایل این دریا از قبیل رژیم حقوقی، چگونگی تحدید حدود در سطح آب و بستر؛ ضوابط اکتشاف منابع انرژی واقع در زیربستر و حقوق و تکالیف کشورها در این زمینه؛ مسایل نظامی و امنیتی و ... هنوز ابهامات و مسایل حل نشده‌ای وجود دارد که حل آن‌ها مستلزم توافق کلیه کشورهای ساحلی است.
هم به لحاظ ضوابط حقوقی بین‌الملل و هم واقعیت‌های عملی، هرگونه توافق درباره مسایل مهم این دریا باید با مشارکت و توافق کلیه کشورهای ساحلی حاصل شود که از آن به اصل اتفاق آرا یاد می‌کنیم.
با توجه به همین اصل، معتقدیم که اولا: باید اجلاس‌های منطقه‌یی با موضوع رژیم حقوقی دریای خزر با مشارکت کلیه کشورهای ساحلی برگزار شود؛
ثانیا: هرگونه تصمیمی در مورد رژیم حقوقی دریای خزر و مسایل مرتبط به آن بدون توافق همه کشورهای ساحلی فاقد ارزش بوده و غیرقابل قبول محسوب می‌شود و به هیچ وجه اجرایی نخواهد شد.
ثالثا: هیچ یک از کشورهای خزر نباید به گونه‌ای عمل کنند که روح همکاری جمعی در این دریا خدشه‌دار شود.
رییسان‌جمهور کشورهای ساحلی در جریان اجلاس تهران در مهرماه 1386 برای برگزاری دور بعدی اجلاس سران به میزبانی جمهوری آذربایجان توافق کردند. قرار بود این اجلاس در مهرماه 1387 برگزار شود که متاسفانه تاکنون این امر اتفاق نیفتاده است؛ بنابراین توصیه می‌کنیم کشور میزبان تلاش کند اجلاس توافق شده در اسرع وقت برگزار شود.
سوال: در شرایط کنونی منافع ایران در خزر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پاسخ: ما منافع اساسی خود در دریای خزر را به گونه‌ای تعریف و پاسداری کرده‌ایم که به هیچ وجه به خطر نخواهد افتاد و تحت هیچ شرایطی اجازه این کار را نخواهیم داد.
رژیم حقوقی فعلی خزر منبعث از دو قرارداد 1921 و 1940 منعقده بین ایران و شوروی و روسیه است و تا زمان توافق پنج‌جانبه بر سر رژیم حقوقی جدید و جامع، همان رژیم کماکان حاکم خواهد بود. درباره تحدید حدود بستر دریای خزر نیز با توجه به این که این معاهدات به طور مستقیم به این مساله نپرداخته‌اند، معتقدیم باید هرگونه تحدید حدود با توجه به اصول پذیرفته شده حقوق بین‌الملل، از جمله اصل انصاف و توجه به شرایط ویژه هر کشور صورت گیرد. در این صورت سهم ایران از دریای خزر معادل 20 درصد خواهد بود. به این دلیل، تا زمان دستیابی به توافق پنج‌جانبه، اجازه هیچ‌گونه فعالیت اکتشافی و بهره‌برداری را به سایر کشورها در منطقه بیست درصد خود نخواهیم داد. هم‌چنین معتقدیم وضعیت نظامی دریای خزر باید تحت کنترل کامل باشد و کلیه کشورها در برقراری امنیت این دریا سهم خود را ایفا کنند تا این دریا، دریای آرامش، امنیت و ثبات باشد. به همین دلیل، اجازه ورود بدون مجوز هیچ کشتی و شناور نظامی کشورهای دیگر به آب‌های خود را نخواهیم داد. به علاوه، به دلیل در دست تدوین بودن رژیم حقوقی جامع خزر و با توجه به شرایط خاص و محیط زیست آسیب‌پذیر این دریا، با هرگونه ساخت خطوط لوله جهت انتقال نفت و گاز بین کشورها (طرح‌هایی مانند ترانس خزر) در این دریا مخالف هستیم و اجازه این کار را نخواهیم داد.
جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را صرفا متعلق به همسایگان آن می‌داند، بنابراین هیچ کشور غیرساحلی خزر، حق حضور در این دریا و کشتیرانی در هر نوع و مقیاس و استفاده از پرچم خود را ندارد. این امر در معاهدات ایران و شوروی عنوان شده، در عمل نیز همواره به همین صورت بوده و در بیانیه سران تهران نیز مورد توافق هر پنج کشور ساحلی قرار گرفته است.
در واقع، آن چه ما نگران آن هستیم که اقدامات فاقد اتفاق آرا در خزر باعث شود منافعی که کلیه کشورها در نتیجه همکاری جمعی در این دریا کسب خواهند کرد، زیر سوال برود. طرح‌های بسیار خوبی در زمینه همکاری‌های اقتصادی، امنیتی، محیط زیست و شیلات، آب و هواشناسی و غیره در خزر در حال شکل‌گیری است که به نتیجه رسیدن آن‌ها مستلزم احترام به اصل اتفاق آرا و همکاری جمعی در این دریاست."
در پیگیری‌های رسمی وزارت خارجه مشخص شد که انگیزه اصلی این گردهمایی، افتتاح چندین پروژه عمرانی، اقتصادی و هم‌چنین برخی مراسم تشریفاتی، جشن و مسابقات ورزشی است که از تاریخ 11 تا 13 سپتامبر برگزار خواهند شد.
در این زمینه وزارت امور خارجه قزاقستان به عنوان میزبان مراسم و برنامه‌ها رسما اعلام کرده است که: "به هیچ عنوان موضوع رژیم حقوقی دریای خزر و یا تقسیم بستر در این برنامه‌ها و مراسم و هم‌چنین ملاقات‌های حاشیه‌یی، مذاکره نخواهد شد و مذاکره پیرامون رژیم حقوقی صرفا در نشست 5 جانبه پنج کشور ساحلی امکان‌پذیر است." از سوی دیگر برخی رییسان‌جمهور به ما پیام داده‌اند که ایران مطمئن باشد که رژیم حقوقی دریای خزر و دیگر مسائل مرتبط به آن، بدون حضور ایران به هیچ عنوان قابل بحث و مذاکره و تصمیم‌گیری نخواهد بود. حتی یکی از این رییسان‌جمهور طی پیامی اطمینان داده که حتی اگر احتمالا بحثی در خصوص رژیم حقوقی از سوی یکی از کشورها مطرح شود؛ وی حتما ممانعت کرده و میز مذاکرات را ترک خواهد کرد.
سوال: ممکن است توضیح دهید که دلیل این حساسیت‌های ایران چیست و چه ملاحظاتی در این‌باره وجود دارد؟
پاسخ: دریای خزر یک دریای بسته است که طی دو دهه اخیر به دلایلی مورد توجه بسیار قرار گرفته است. درباره بسیاری از مسایل این دریا از قبیل رژیم حقوقی، چگونگی تحدید حدود در سطح آب و بستر؛ ضوابط اکتشاف منابع انرژی واقع در زیربستر و حقوق و تکالیف کشورها در این زمینه؛ مسایل نظامی و امنیتی و ... هنوز ابهامات و مسایل حل نشده‌ای وجود دارد که حل آن‌ها مستلزم توافق کلیه کشورهای ساحلی است.
هم به لحاظ ضوابط حقوقی بین‌الملل و هم واقعیت‌های عملی، هرگونه توافق درباره مسایل مهم این دریا باید با مشارکت و توافق کلیه کشورهای ساحلی حاصل شود که از آن به اصل اتفاق آرا یاد می‌کنیم.
با توجه به همین اصل، معتقدیم که اولا: باید اجلاس‌های منطقه‌یی با موضوع رژیم حقوقی دریای خزر با مشارکت کلیه کشورهای ساحلی برگزار شود؛
ثانیا: هرگونه تصمیمی در مورد رژیم حقوقی دریای خزر و مسایل مرتبط به آن بدون توافق همه کشورهای ساحلی فاقد ارزش بوده و غیرقابل قبول محسوب می‌شود و به هیچ وجه اجرایی نخواهد شد.
ثالثا: هیچ یک از کشورهای خزر نباید به گونه‌ای عمل کنند که روح همکاری جمعی در این دریا خدشه‌دار شود.
رییسان‌جمهور کشورهای ساحلی در جریان اجلاس تهران در مهرماه 1386 برای برگزاری دور بعدی اجلاس سران به میزبانی جمهوری آذربایجان توافق کردند. قرار بود این اجلاس در مهرماه 1387 برگزار شود که متاسفانه تاکنون این امر اتفاق نیفتاده است؛ بنابراین توصیه می‌کنیم کشور میزبان تلاش کند اجلاس توافق شده در اسرع وقت برگزار شود.
سوال: در شرایط کنونی منافع ایران در خزر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پاسخ: ما منافع اساسی خود در دریای خزر را به گونه‌ای تعریف و پاسداری کرده‌ایم که به هیچ وجه به خطر نخواهد افتاد و تحت هیچ شرایطی اجازه این کار را نخواهیم داد.
رژیم حقوقی فعلی خزر منبعث از دو قرارداد 1921 و 1940 منعقده بین ایران و شوروی و روسیه است و تا زمان توافق پنج‌جانبه بر سر رژیم حقوقی جدید و جامع، همان رژیم کماکان حاکم خواهد بود. درباره تحدید حدود بستر دریای خزر نیز با توجه به این که این معاهدات به طور مستقیم به این مساله نپرداخته‌اند، معتقدیم باید هرگونه تحدید حدود با توجه به اصول پذیرفته شده حقوق بین‌الملل، از جمله اصل انصاف و توجه به شرایط ویژه هر کشور صورت گیرد. در این صورت سهم ایران از دریای خزر معادل 20 درصد خواهد بود. به این دلیل، تا زمان دستیابی به توافق پنج‌جانبه، اجازه هیچ‌گونه فعالیت اکتشافی و بهره‌برداری را به سایر کشورها در منطقه بیست درصد خود نخواهیم داد. هم‌چنین معتقدیم وضعیت نظامی دریای خزر باید تحت کنترل کامل باشد و کلیه کشورها در برقراری امنیت این دریا سهم خود را ایفا کنند تا این دریا، دریای آرامش، امنیت و ثبات باشد. به همین دلیل، اجازه ورود بدون مجوز هیچ کشتی و شناور نظامی کشورهای دیگر به آب‌های خود را نخواهیم داد. به علاوه، به دلیل در دست تدوین بودن رژیم حقوقی جامع خزر و با توجه به شرایط خاص و محیط زیست آسیب‌پذیر این دریا، با هرگونه ساخت خطوط لوله جهت انتقال نفت و گاز بین کشورها (طرح‌هایی مانند ترانس خزر) در این دریا مخالف هستیم و اجازه این کار را نخواهیم داد.
جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را صرفا متعلق به همسایگان آن می‌داند، بنابراین هیچ کشور غیرساحلی خزر، حق حضور در این دریا و کشتیرانی در هر نوع و مقیاس و استفاده از پرچم خود را ندارد. این امر در معاهدات ایران و شوروی عنوان شده، در عمل نیز همواره به همین صورت بوده و در بیانیه سران تهران نیز مورد توافق هر پنج کشور ساحلی قرار گرفته است.
در واقع، آن چه ما نگران آن هستیم که اقدامات فاقد اتفاق آرا در خزر باعث شود منافعی که کلیه کشورها در نتیجه همکاری جمعی در این دریا کسب خواهند کرد، زیر سوال برود. طرح‌های بسیار خوبی در زمینه همکاری‌های اقتصادی، امنیتی، محیط زیست و شیلات، آب و هواشناسی و غیره در خزر در حال شکل‌گیری است که به نتیجه رسیدن آن‌ها مستلزم احترام به اصل اتفاق آرا و همکاری جمعی در این دریاست."
خبرگزاری «ریا نووستی» روسیه، 19 شهریورماه
Posts
0 نظرهای شما:
Post a Comment