در گفت‌وگوي 1.5 ساعته فارس با معاون وزير مسكن اعلام شد:
قطعاً جهش قيمت مسكن نخواهيم داشت
خبرگزاري فارس: آخرين وضعيت مسكن مهر، خروج مسكن از سبد كالاهاي سرمايه‌اي، دلايل شكست طرح اجاره به شرط تمليك و تدابير دولت براي عدم جهش قيمت مسكن پس از هدفمندي يارانه‌ها در گفت‌وگوي فارس با ابوالفضل صومعلو مطرح شد.
"برنامه دولت دهم اين است كه تعداد مسكن را به عدد مطلوب يك خانواده يك مسكن برساند. " "افزايش سالانه يك ميليون تقاضاي مسكن را قبول ندارم. " "براي اولين بار در كشور اين اتفاق رخ داده است كه فردي با سه ميليون تومان صاحب مسكن شود. " "سياست اين است كه كلان شهرها از اين كه هستند بزرگ‌تر نشوند. " "آمارها نشان مي‌دهد رونق در بخش مسكن با توليد مسكن و نه با گران شدن قيمت براه افتاده است. " " ما رونق را با توليد مسكن حل كرديم نه با افزايش قيمت. " "سياست ما در سال 90 اين است كه هرچه نياز تسهيلاتي داريم به بافت فرسوده بدهيم. " "عدم همكاري بانك‌ها باعث شكست طرح اجاره به شرط تمليك شد. " "ماندن 400 هزار مسكن دست انبوه سازان به ما ارتباطي ندارد. " "مسكن از سبد كالاي سرمايه‌اي خارج شده است. " " 24 درصد مردم مستاجرند. " "موافق برخورد با خانه‌هاي خالي از سكنه نيستم. " "رشد 8 درصدي اجاره بها در 6 ماهه امسال. " "با يارانه‌اي كه از دولت خواهيم گرفت جلوي افزايش قيمت مصالح ساختماني را مي گيريم. " و سرانجام اينكه "باجناق نيكزاد نيستم "
اين جملات حاصل گفت‌وگوي يك ساعت و نيمه خبرنگار اقتصادي خبرگزاري فارس با ابوالفضل صومعلو معاون وزير مسكن در امور مسكن و ساختمان است كه مي گويد سابقه 30 ساله در بخش مسكن دارد و معتقد است كه نيكزاد نه تنها باجناق او نيست بلكه به زور وي را به وزارتخانه آورده است. او با قاطعيت در سخنان خود مي گويد:شك نكنيد ديگر جهش قيمت مسكن تكرار نخواهد شد و در حال حاضر مسكن از سبد كالاي سرمايه اي خارج شده است. صومعلو همچنين معتقد است كه قيمت مصالح ساختماني بعد از اجراي هدفمندي يارانه ها افزايش خواهد يافت. هر چند سه آيتم و اعطاي يارانه براي جلوگيري از افزايش قيمت مصالح ساختماني در نظر گرفته شده است.
ابوالفضل صومعلو در بهمن ماه 1338 در شهر اردبيل متولد شده و داراي ليسانس مهندسي عمران و كارشناسي ارشد برنامه‌ريزي شهري است. او يك دوره مديريت شهري در كشور هندوستان و يك دوره شهرسازي با معماري مدرن در سنگاپور ديده است. در جواني به عنوان مسوول بنياد مسكن انتخاب و 7 سال سرپرست بنياد مسكن بود. وي 4 سال به عنوان شهردار فعاليت و 1.5 سال به عنوان معاون فني و عمراني فعاليت كرد. 12 سال رئيس سازمان مسكن و شهرسازي استان اردبيل و قم بوده و يك مدت كوتاهي به عنوان معاون عمران بهسازي كشور فعاليت كرد. از سال 83 مشاور وزير در امور ايثارگران بوده و حدود 5 سال تمام هم به عنوان عضو هيات مديره سازمان ملي زمين و مسكن كه آخرين سمت او بود فعاليت كرده است. وقتي در آغاز مصاحبه از او خواستيم كه رزومه اي از خود اعلام كند به سختي اين كار را پذيرفت و گفت شخص نيكزاد وزير مسكن او را به زور به وزارت مسكن آورده است. هر چند وقتي در پايان مصاحبه از او پرسيدم كه شايعه اي وجود دارد كه مي گويند شما باجناق وزير مسكن هستيد آنرا رد كرده و گفت كه به هيچ وجه اين شايعه درست نيست چون من با نيكزاد فاصله سني دارم و تنها ارتباط ما قبل از آمدن به وزارتخانه اين بود كه وقتي از اردبيل به قم رفتم نيكزاد به جاي من رييس مسكن و شهرسازي اردبيل شد. به هر حال مردي كه تا ماههاي گذشته به دليل بيماري دوست نداشت رسانه ها با او مصاحبه حضوري داشته باشند حال با بهبود يافتن وضعيت خود ما را نيز خيلي خوشحال كرد و براي او آرزوي سلامتي مي كنيم. متن گفت و گوي تفصيلي فارس با "ابوالفضل صومعلو " معاون وزير مسكن و شهرسازي را در ادامه مي خوانيم:
فارس: اولين سوال خود را به مسكن مهر اختصاص دهيم. آخرين وضعيت مسكن را بفرمائيد كه در چه وضعيتي است. صومعلو: آخرين آماري كه به رئيس جمهور ارائه كرديم حدود يك ميليون و 1487 واحد مسكوني در شهرهاي بالاي 25 هزار نفر، زير 25 هزار نفر و شهرهاي جديد پروانه صادر شده است كه شهرهاي زير 25 هزار نفر 140 هزار و 290 ، شهرهاي بالاي 25 هزار نفر 609 هزار و 688 واحد مسكوني و شهرهاي جديد هم 225 هزار و 566 واحد مسكوني پروانه صادر شده است كه مجموع آن يك ميليون و 1487 واحد مسكوني مي‌شود. از اين تعداد 977 هزار و 922 واحد مسكوني پي‌سازي شده است، تعداد 462 هزار و 723 واحد اسكلت آن تمام شده است. 231 هزار و 581 واحد مسكوني به مرحله سفيد‌كاري رسيده‌اند و نزديك به 120 هزار واحد مسكوني هم در مرحله نازك كاري هستند. روندي كه نشان مي‌دهد تعهد وزير مسكن و شهرسازي پي سازي 937 هزار واحد مسكوني بود كه بعدها به 923 هزار واحد مسكوني كاهش پيدا كرد. اين 923 هزار واحد مسكوني كه عدد برنامه سال 89 بود طي آمار و برنامه‌اي كه از سامانه سازمان ملي زمين و مسكن گرفتيم با آمار شهرهاي جديد و شهرهاي زير 25 هزار نفر كه مديريت آن برعهده بنياد مسكن است به آن عدد رسيده‌ايم و يك عملكرد خوب و قابل تقدير بود كه وزارت مسكن به آن عدد برنامه رسيده است.
*افتتاح مسكن مهر تا دي ماه در 13 استان
فارس: چرا افتتاح مسكن مهر تا اين حد با تأخير انجام شد و اينكه تا آخر امسال چه ميزان واحد مسكوني افتتاح مي‌شود؟ صومعلو: تصميم بر اين بود كه از اواخر شهريور ماه واگذاريها را آغاز كنيم.در افتتاح اول با حضور معاون اول رئيس جمهوري در زنجان و در افتتاح دومي هم با حضور رئيس جمهور در هشتگرد افتتاح ها انجام شد كه رضايت همگان را در پي داشت. برنامه ما اين است كه تا دي ماه در 13 استان افتتاح‌ها را پيش ببريم و حدود 140 هزار واحد مسكوني را افتتاح كنيم. برداشت شخصي من با توجه به حضور 30 ساله من در مديريت مسكن و مديريت شهري اين است كه 200 هزار واحد مسكوني را تا پايان سال عرضه خواهيم كرد و اين عدد بزرگ و تأثيرگذاري در ثبات قيمت مسكن خواهد بود.
فارس: اعلام شد كه ثبت نام مسكن مهر سال آينده صورت مي گيرد آيا صحت دارد. صومعلو: نگفتيم ثبت نام مسكن مهر سال آينده صورت مي‌گيرد ما عقد قرارداد و تفاهم‌نامه اضافه عدد برنامه را ممنوع كرديم. چون احتمال اين است كه براي 937 هزار واحد مسكوني 100 درصد متقاضي نداشته باشيم برخي از شهرها و استان‌ها به ما اعلام كرده اند كه مرحله اسكلت را گذرانده‌اند ولي فعلا متقاضي وجود ندارد يعني اين عدد 937 هزار واحد مسكوني عدد كمي نيست. استان‌ها پيش بيني كرده‌اند كه "فعلاً ثبت‌نام نكنيم " چون متقاضي كم است اما براي سال 90 ماعدد برنامه پنجم توسعه را كه 940 هزار واحد مسكوني است را اعلام كرده‌ايم و آنها هم نياز خود را نصف اين برنامه به ما اعلام كرده‌اند و ما داريم روي آن كار مي‌كنيم كه آيا آزاد بگذاريم و هر جا هر فردي نياز است ثبت نام كند يا يك عدد اعلام كنيم و فعلا در حال بررسي اين موضوع هستيم. اما ما جلوي ثبت‌نام را نگرفته‌ايم و هر فردي در استان و يا شهر خود ثبت‌نام مي‌كند. بحث ما بر روي تفاهم سه جانبه است كه يك سازنده حرفه‌اي بيايد و اين كار را انجام دهد.
* تا پايان 93 احداث 4.5 ميليون مسكن
فارس: پس سال 90 ثبت‌نام مسكن مهر انجام مي‌شود صومعلو: براي سال 90 عدد را ما توزيع كرده‌ايم. در برنامه پنجم توسعه كشور برنامه مسكن از سال 89 تا پايان 93 حدود 4.5 ميليون واحد مسكوني است براي سال 90 حدود 940 هزار واحد مسكوني برنامه گفته شده است و ما هم توزيع كرده‌يم اما همه اين عدد قرار نيست كه مسكن 99 ساله باشد. بخش خصوصي، بازسازي بافت فرسوده و حمايت بانكي خود مالكين و تعدادي هم برنامه مسكن مهر است .اين اعداد به استان‌ها ابلاغ شده است اما به استان‌ها فعلاً اختيار داده شده است كه نيازها را جمع‌بندي كنند و يك عددي هم به ما داده‌اند كه عدد 940 هزار واحد مسكوني كه ما اعلام كرديم به عنوان عدد برنامه پنجم 430 هزار واحد مسكوني هم استان‌ها به عنوان پيش‌بيني نياز به ما اعلام كرده‌اند اما قطعي نكرده‌ايم و در حال بررسي آن هستيم.
فارس: اين 940 هزار واحد مسكن مهر چه زماني به پايان مي‌رسد؟ صومعلو: شهريورماه سال آينده به پايان مي‌رسد.
فارس: مرحله دوم ثبت نام مسكن مهر چه تعداد است؟ صومعلو: در برنامه پنجم عدد 940 هزار واحد مسكوني اعلام شده است و اين حكم برنامه پنجم توسعه است منتهي اين دليل نمي‌شود كه همه اين عدد را دولت و وزارت مسكن انجام دهد. اين عدد شامل حال بخش خصوصي، بافت فرسوده و مسكن مهر است. ما اين عدد و سهميه را به استان ها اعلام كرده ايم و تأكيد كرده‌ايم كه كدام استان تا چه سقفي بايد توليد مسكن داشته باشد و از آنها هم نيازها را جمع‌بندي كرده‌ايم و آنها هم حدود 430 هزار واحد مسكوني اعلام كرده‌اند، منتهي ما هنوز اين عدد 430 هزار واحد مسكوني را براي كل استان‌ها قطعي نكرده‌ايم و در حال بررسي آن هستيم.
*هر ايراني يك خانه
فارس: فكر مي‌كنيد مسكن مهر پس از دولت دهم باز هم ادامه مي‌يابد؟ صومعلو: برنامه دولت دهم اين است كه مسكن را به عدد مطلوب يك خانواده يك واحد مسكوني برساند.در 30 سال گذشته شاخص تراكم خانوار در واحد مسكوني در برنامه اول 1.29 بود الان با حمايت دولت به عدد 1.07 رسيده است كه اين عدد خوبي است. چون در تمام دنيا براي اينكه بخش مسكن در اقتصاد كشور نقش داشته باشد تراكم خانوار در واحد مسكوني را در نظر مي‌گيرند تا سرمايه در بخش مسكن وارد اقتصاد كشور شود. در حال حاضر ايران از اين عدد عبور كرده و به عدد 1.07 رسيده‌ايم اما نقطه مطلوب اين است كه يك خانوار يك واحد مسكوني داشته باشد. مثل برخي از كشورهايي كه الان هم رشد جمعيتي ندارند و هم تعداد واحدهاي مسكوني بالا نمي‌رود به آن هدف نزديك مي‌شويم.
فارس: منظور من اين است كه مسكن مهر در دولت يازدهم هم ادامه دارد؟ صومعلو: اگر بتوانيم اين تعداد واحد مسكوني مهر كه همانا 940 هزار مسكن است را تا شهريور سال آينده به اتمام برسانيم به نظر من ما به روز خواهيم بود. يعني نيازهايي را پيش‌بيني مي‌كنيم بر حسب نيازها برنامه‌ريزي مي‌كنيم و با توجه به حمايت دولت و توجه وزارت مسكن نياز مسكن را به مرحله‌اي مي‌رسانيم كه خيلي نياز انباشته براي سال بعد نباشد.
* سالانه يك ميليون تقاضاي مسكن را قبول ندارم
فارس: سالانه يك ميليون متقاضي به بخش مسكن اضافه مي‌شود اين را قبول داريد البته سالانه 800 هزار ازدواج هم صورت مي‌گيرد. صومعلو: نه اين را قبول ندارم كه سالانه يك ميليون متقاضي مسكن اضافه مي‌شود.
فارس: آيا اين سالانه 200 هزار مسكن توليد شده مي‌تواند پاسخگوي اين همه نياز انباشته از سالهاي گذشته و نياز كنوني بازار مسكن باشد؟ صومعلو: من نه به عنوان مسوول بلكه به عنوان شخصي كه در حوزه مسكن 30 سال كار كرده‌ام مي‌گويم كه نياز واقعي كشور يك ميليون واحد مسكوني نيست. من معتقد هستم كه در حد 500 تا 600 هزار خانوار نيازمند مسكن داريم و چون براي اين تعداد برنامه ريزي صورت گرفته است و بيش از دو سال است كه ثبات قيمتي داريم چون سرمايه‌گذاري در بخش مسكن براي سودآوري كم رنگ شده است. براي اولين بار در كشور اين اتفاق رخ داده است كه فردي با سه ميليون تومان صاحب مسكن شود و يا از ابتدا با اقساط صاحب مسكن شود.
*در پرند 93 هزار واحدي تنها 10 هزار نفر ساكن شده اند
فارس: مسكن مهر در شهرهاي كوچك شايد تا حدودي موفق باشد اما در شهرهاي بزرگ به دليل نبود زمين شايد خيلي موفق نبوده. اين را مي‌پذيريد كه در شهرهاي بزرگ مسكن مهر خيلي موفق نبوده است. صومعلو: سياست اين است كه كلان شهرها از اين كه هستند بزرگ‌تر نشوند. ببينيد آسايش مردم تهران به هم ريخته است.هر محدوديت مديريتي كه اجرا مي‌شود باز هم شهروندان تهراني دچار مشكل و گرفتاري هستند. به اين خاطر در تمام دنيا سرريز جمعيتي شهرهاي بالاي يك ميليون نفر را در شهرهاي اقماري اسكان مي دهند. در ايران هم كه 7 كلان شهر بزرگ داراي شهرهاي جديد هستند كه خانواده‌هاي خيلي كمي در آن جا ساكن شده‌اند. مثلاً در شهر پرند كه 93 هزار واحد مسكوني ساخته شده و در حال بارگذاري است هنوز حدود 10 هزار نفر هم در آنجا ساكن نشده است. چون مشكلات حاشيه‌اي دارد. اگر متروي پرند و هشتگرد به پايان برسد يقينا همه ترجيح خواهند داد كه به جاي اينكه از يك نقطه دور تهران با مشكلات زياد به مركز شهر بيايند وارد مترو شوند و در يك آب و هواي خوب زندگي كنند و در يك مسكن ارزان قيمتي هم ساكن شوند.
فارس: آقاي صومعلو شما به شهرهاي جديد اشاره كرديد كه براي سرريز جمعيت احداث شده اند. خيلي از كارشناسان اعتقاد دارند كه اصول شهرسازي در شهرهاي جديد رعايت نشده است. به عنوان مثال همين شهر پرند بعد از گذشت چند سال هنوز شبكه فاضلاب ندارد همين الان برخي از واحدهاي مسكوني مهر با مشكل نبود آب و برق مواجه هستند چرا دولت ابتدا به فكر تأسيسات زيربنايي اين شهرها نمي افتد تا پس از حل اين مشكل اقدام به ساخت و ساز در اين شهرها كند. صومعلو: ما به مردم اطمينان مي‌دهيم.اين سوال مطرح است كه چرا شهرهاي جديد مشكل داشتند چون از اعتبارات دولتي و يارانه اي استفاده نمي‌كردند. بايد يك زميني توليد مي‌كرد تجاري، آن را مي‌فروخت و مي‌آمد و تأسيسات زيربنايي انجام مي‌داد. الان دولت رقم‌هاي خوبي را از يارانه بخش مسكن به شهرهاي جديد كمك مي‌كند. سال گذشته 150 ميليارد تومان به دستور وزير مسكن و شهرسازي يارانه به شهرهاي جديد اختصاص يافت. تفاهم نامه اي كه بنده از طرف وزارت مسكن مسوول پي‌گيري كار هستم همين چند روز پيش معاون وزير نيرو به من اطمينان داد كه ما به شدت در ارتباط با تأمين آب، برق و فاضلاب در شهرهاي جديد و هم ساير شهرها كار مي‌كنيم. 1200 ميليارد تومان با دستور رئيس‌جمهوري براي تأسيسات زيربنايي آب، برق و گاز شهرهاي جديد اعتبار گذاشته است كه 400 ميليارد تومان آن را وزارت نيرو داده است، 400 ميليارد تومان آن را استانداريها و 400 ميليارد تومان هم خود وزارت نيرو كمك خواهد كرد. در كنار اين، يك كمك‌هاي ويژه استثنايي هم وزير مسكن از بخش يارانه مسكن به تأسيسات زير بنايي كمك خواهد كرد. مصوبه‌اي هم در شوراي عالي مسكن گذرانده شد كه از محل فروش واحدهاي تجاري تأسيسات روبنايي را هم راه‌اندازي كنيم. در اين مصوبه وزارت نفت هم فقط با هدف انشعاب وارد شهرهاي جديد شود. الان با دخالت رئيس‌جمهور و همكاري دستگاه‌هاي متولي امر مشكل قبلي حل شده است.
*40 هزار خانوار در تهران نيازمند مسكن
فارس: راه حلي براي پاسخگويي تقاضاي بالا و ميليوني مسكن در شهرهاي بزرگ داريد؟ صومعلو: ما براي سال 89 براي كلانشهر تهران حدود 160 هزار خانوار را در شهرهاي پرند، هشتگرد و پرديس برنامه‌ريزي كرده بوديم كه اسكان پيدا كنند. در حال حاضر نيازي كه استان اعلام كرده است يك سوم اين عدد براي سال آينده حدود 40 هزار خانوار بوده كه نيازمند مسكن هستند.اين نشان مي دهد كه نيازها برطرف شده است و آنها كه نيازمند بودند ثبت نام كرده‌اند. اين را آمار صدور پروانه مي‌گويد. آمار صدور پروانه ساختمان روند صعودي و رشد 44 درصدي نشان مي‌دهد. نشان مي‌دهد كه 44 درصد در 5 ماهه اول سال روند صدور پروانه ساختمان نسبت به سال 88 رشد داشته است و اين نشان مي‌دهد كه يك رونقي در بخش مسكن با توليد مسكن و نه با گران شدن قيمت راه افتاده است.
* انباشت تقاضا براي مسكن مهر در كلان شهرها را قبول ندارم
فارس: شما انباشت تقاضا براي مسكن مهر در كلان شهرها را قبول داريد؟ صومعلو: من در حال حاضر قبول ندارم. به عنوان چالش قبول دارم. شما از من مي‌پرسيد كه مسكن چه چالش‌هايي دارد به عنوان يك آيتم قبول دارم كه ما يك تقاضاي انباشته شده از سالهاي قبل را داشتيم.
فارس: خب اگر اين تقاضاي انباشته شده ادامه يابد فكر نمي‌كنيد در سالهاي آتي قيمت مسكن به صورت جهشي همانند سال 85 و 86 رشد خواهد داشت. فكر نمي‌كنيد كه اگر دولت نتواند اين انباشت تقاضا را پاسخ دهد جهش قيمت مسكن را دوباره شاهد باشيم. صومعلو: چند آيتم به عنوان چالش بخش مسكن تعريف شده است. اول انباشت تقاضا از سالهاي قبل است. دوم تعدادي از واحدهاي مسكوني كه با مصالح كم دوام احداث شده است پس بايد اينها را بازسازي كنيم .سوم هرم جمعيت جوان تقاضاي بالقوه است. كشور ما جوان است و اين هرم جمعيت جوان ما نياز به مسكن دارند. ازدواج سالانه حدود 800 هزار تا يك ميليون نفر هم يكي از چالش‌هاي ما است. يك مشكلي كه در كشور ما از نظر فرهنگي هم بوده است كه البته به نظر بنده مشكل نيست آنهايي كه تحليل كارشناسي ميكنند مي‌گويند كه تراكم خانوار در شهرهاي ما پايين است مثلاً يك شهري داريم 40 نفر در يك هكتار زندگي ميكنند در حاليكه در دنيا 400 نفر هم در يك هكتار زندگي ميكنند. در تهران اين عدد 120 نفر در يك هكتار است. اين هم يك چالش ديگر بخش مسكن است. در محدوده بافت‌هاي فرسوده همه شهرهاي ما يك محدوده مركزي و يك بافت تاريخي دارند. اين بافت‌هاي تاريخي و اين محدوده مركزي اكثراً هم از مصالح ساختماني كم دوام ساخته شده است. اين مجموعه ما را وادار مي‌كند كه ما اميدوار باشيم كه اين چالش‌ها را به طريقي عملي كنيم. چرا ما خوش‌بين هستيم چون مي‌گوييم كه با اين مسائل اقتصادي و اجتماعي در بخش مسكن وجود دارد. دولت در بخش مسكن ورود خوبي پيدا كرده است. دولت نهم و دهم آمده سطح تقاضاها را در سطح يك ميليون نفر ديده در حالي كه ما در معرفي برنامه‌ها نقش دولت را 5 درصد يا كمتر از 10 درصد مي‌ديديم. در حال حاضر اين نقش را خيلي وسيع ديديم. تا پايان سال جاري 200 هزار مسكن مهر عرضه خواهد شد. مسكن با دوام و قابل قبول از لحاظ كيفيت نمره عالي گرفته‌اند.
فارس: تقاضاي پنهان مسكن چه مي‌شود؟ صومعلو: وقتي ما آزاد گذاشتيم كه هر متقاضي دوست دارد بيايد چه برنامه‌اي مانده كه ما انجام نداده‌ايم.
* سال 85 و 86 تكرار نخواهد شد
فارس: شما مي‌گوييد كه تقاضاي كنوني را مي‌توانيم پاسخ دهيم و آن وضعيت رشد قيمت سال 85 و 86 تكرار نخواهد شد. صومعلو: يقيناً همين طور است و شك نكنيد. شما مي‌گوييد كه هر دوره 5 ساله ما يك ركود و يك رونق داريم. ما رونق را با توليد مسكن حل كرديم نه با افزايش قيمت. مي‌گوييم هنر و سياست مسكن اين بوده است. نسبت به سالهاي قبل يك رونق در توليد تعريف كرده‌ايم كه افزايش قيمت همراه نداشته باشد.
فارس: پس رونق خريد و فروش چه مي‌شود. دو سال است كه بنگاه‌هاي معاملات املاك به شدت به اين موضوع اشاره دارند كه هيچ خريد و فروشي انجام نمي‌شود. صومعلو: در دوره رونق يك عده كه پول دارند اين را وارد بخش مسكن ميكنند. اين را در ادبيات اقتصاددانان تقاضاي سرمايه‌اي مي‌گويند. دولت موظف به پاسخگويي اين تقاضا نيست. دولت موظف است به تقاضاي مصرف پاسخگو باشد. موفقيت دولت نهم و دولت دهم در اين است كه به تقاضاي مصرفي و نياز مسكن كم‌درآمدهاي خود بيشتر توجه كند.
فارس: بحث ورود مسكن مهر به بافت‌هاي فرسوده مطرح است كه به نظر من به دليل مشكلات موجود در تأسيسات زيربنايي در شهرهاي جديد به نظر مي‌رسد اين ورود در بافت فرسوده را بايد به فال نيك گرفت. صومعلو: همه آرزوهاي دلسوزان همين فرمايشات است. بنده پس از 30 سال تجربه واقعاً علاقمند هستم كه هر فردي رونق در بافت فرسوده را اجرا كند واقعاً به كشور خدمت كرده است. سياست ما هم در سال 90 اين است كه در شوراي عالي مسكن كشور مطرح شد كه هرچه نياز تسهيلاتي داريم به بافت فرسوده بدهيم. حتي خود من عرض كردم كه سياست در سال 90 بيشتر ورود در بافت فرسوده بايد باشد كه ما به ابزارهاي تشويقي روي آورده‌ايم. وام وديعه مسكن، وام 20 ميليون توماني و دريافت رايگان پروانه از موارد تمام ابزارهاي تشويقي براي مالكان است تا آنها در رابطه با تأسيسات زيربنايي و روبنايي مشكلي نداشته باشند.
* آيا كار بدي كرده‌ايم؛ تبديل كردن اجاره به شرط تمليك به مسكن مهر
فارس: يك سؤال مي‌پرسم خدا كند كه ناراحت نشويد. در مأموريتي كه براي واگذاري مسكن مهر به هشتگرد زنجان رفته بودم و يا يازديد ساير خبرنگاران از مراحل ساخت مسكن داشته‌اند به اين نتيجه رسيديم كه يك سري واحدهاي مسكوني مهر هستند كه قبلاً افتتاح شده‌اند و يا اينكه مربوط به مسكن مهر نبوده‌اند اين درست است. صومعلو: يقيناً اينگونه نيست. يكسري از واحدهاي مسكوني هستند كه 3 تا 4 هزار واحد مسكوني اجاره به شرط تمليك وجود دارند كه نتوانستيم آنها را تكميل و به بهره‌برداري برسانيم چون به آنها وام نمي‌دادند. اين واحدهاي مسكوني را به مسكن مهر تبديل كرديم و به مردم داديم آيا اين كار بدي است. يك خانه نيمه‌كاره را تكميل و به مردم داديم. ما ورود پيدا كرديم و گفتيم كه وقتي دولت دارد حمايت مي‌كند متقاضي را ما پيدا كنيم و رفتيم گفتيم هرجا اين به مسكن مهر تبديل شود تسهيلات پرداخت مي‌شود.
فارس: اين 140 هزار واحد مسكوني كه قرار است تا دي‌ماه به متقاضيان واگذار شود آيا تمام اين واحدها در سال جاري ساخته شده است. صومعلو: اكثريت آنها مسكن مهر است. احتمال دارد 100 تا 200 واحد هم از آن پروژه‌هاي نيمه‌تمام سالهاي قبل باشد. من مي‌گويم كه اين كار خوبي است چه شما سازنده و چه من رئيس مسكن و شهرسازي يك سري خانه‌هايي از قبل داشتيم يا همين اجاره به شرط تمليك. خب به هر حال كار خوبي است كه اينها كه همينطور باقي مانده است را تسهيلات بدهيم تا تكميل شود.
فارس: اجاره به شرط تمليك چرا و چگونه شكست خورد. صومعلو: عدم همكاري بانك‌ها باعث شكست طرح اجاره به شرط تمليك شد. چون 16 درصد هم وام داده نشده است. چون وام به ما ندادند ما نتوانستيم اجاره به شرط تمليك را تكميل كنيم. به ما اعتبار دولتي هم كه نمي‌دادند. با تفكر وزير مسكن و مسئولين و سازمان ملي زمين و شهرهاي جديد آمديم گفتيم كه كار گروه مسكن و دولت به ما مجوز بده ما اينها را به مسكن مهر تبديل كنيم.
فارس: چه تعداد بود؟ صومعلو: خيلي كم بود به نظرم در كل كشور 5 هزار واحد مسكوني هم نمي‌شد. اينها نيمه‌كاره مانده بود ما اينها را به مسكن مهر تبديل كرديم اكثراً هم زير 30 درصد پيشرفت داشتند.
*ماندن 400 هزار مسكن دست انبوه سازان به ما ارتباطي ندارد
فارس: سال گذشته مديرعامل شهرهاي جديد گفت كه انبوه‌سازان 400 هزار مسكن ساخته‌اند اما خريداري براي آن نيست براي اين 400 هزار مسكن چه خواهيد كرد؟ صومعلو: اين 400 هزار واحد مسكوني مربوط به مسكن مهر نيست اينها آزاد ساخته شده‌اند و به ما هم هيچ ارتباطي ندارد. اين را گفتند كه يك عده آمدند در كل كشور يك تعداد واحد مسكوني را آغاز كردند نه مي‌توانند وام بگيرند و نه متقاضي دارد. اينجا هر كدام با سياست مسكن مهر سازگاري داشت ما كمك كرديم، يك عده هم خود دنبال اين هستند كه وام بگيرند. وامي غير از مسكن مهر كه وزير مسكن هم دنبال اين بود كه آنها را كمك كند منتهي نه با وام يارانه‌دار 7 درصدي و 4 درصدي بقيه با وام معمولي كه بتوانند كار خود را تمام كنند.
فارس: يك طرحي را شهرداري تهران اجرا كرده بود كه يك محله‌اي از جنوب تهران را كاملاً تخريب كرده بود و به شكل شهرهاي جديد نوسازي كرده است آيا اين مدل را وزارت مسكن هم مي‌تواند انجام دهد. صومعلو: نوسازي يك سياستي بوده كه هميشه بوده است و ما هم تاكنون از اين كارها انجام داده ايم. بازسازي در بافت فرسوده روند خوبي به خود گرفته است بيشترين آمار صدور پروانه ساختمان مربوط به بافت‌هاي فرسوده است. از سوي وزارت مسكن و شهرسازي هم شركت عمران بهسازي شهري ايران وارد اين كار شده است در حال حاضر هم خواسته بوديم كه وام نوسازي بافت‌هاي فرسوده را افزايش دهيم تا نوسازي بافت‌هاي فرسوده جان تازه‌اي بگيرد. سياست ما هم در سال 90 هدايت مردم در بازسازي بافت فرسوده است.
فارس: پيش بيني شما از اين كه مسكن از سبد كالاي سرمايه‌اي خارج شود شدني است. صومعلو: بله ـ آمار صدور پروانه‌هايي كه از بانك مركزي و سايت شهرداري موجود است اين است كه در سال 88 در پنج ماهه اول 83 هزار و 302 فقره در كل مناطق تهران و ساير مناطق شهري پروانه ساخت صادر شده است. در سال 89 نيز اين به 263 هزار واحد مسكوني رسيد كه 43.6 درصد رشد داشته است يعني اين واحدها نشانگر اين است كه به ترتيب در شهرها رشد بسيار خوبي پيش‌بيني مي‌شود و با توجه به اين رشد، افتتاح مسكن مهر و عرضه مناسب مسكن يك ثبات قيمت همراه با رونق در توليد را دنبال مي‌كنيم كه به اين خواهيم رسيد.
*مسكن از سبد كالاي سرمايه‌اي خارج شده است
فارس: آيا مسكن از سبد كالاي سرمايه‌اي خارج خواهد شد. صومعلو: در حال حاضر مسكن از سبد كالاي سرمايه‌اي خارج شده است و علت ثبات قيمت هم همين است. اگر موفق شويم يك ميليون واحد مسكوني را تا شهريور سال آينده تحويل دهيم، ديگر كسي پول خود را در بخش مسكن سرمايه‌گذاري نخواهد كرد البته سياست دولت ممانعت از لوكس‌سازي و آزادسازي نيست بلكه ما دنبال احداث مسكن برابر نيازهاي مصرفي هستيم.
*چه وقت دغدغه مسكن نخواهيم داشت
فارس: معاون پارلماني وزير مسكن چندي پيش گفتند كه سال آينده مردم ايران دغدغه مسكن نخواهند داشت ما اين سؤال را از وزير مسكن پرسيديم كه ايشان گفتند كه دو سال ديگر. حال اين سوال را از معاون وزير مسكن مي‌پرسيم كه شما چه سالي را پيش‌بيني مي‌كنيد كه مردم ايران دغدغه مسكن نداشته باشند. صومعلو: اين كه سال را اعلام كردند درست نيست. اما اگر فردي كارشناسانه به مسائل نگاه كند و به اين آمارها اعتماد داشته باشد مي‌فهمد كه در سال 90 به بعد اگر ما يك ميليون واحد مسكوني را محقق كرديم يقينا به آن عدد مي‌رسد كه اين دغدغه چه سالي به پايان مي‌رسد به اعتقاد بنده اين دست يافتني است.
فارس: آخرين وضعيت ساخت و ساز در تهران چگونه است؟ صومعلو: صدور پروانه ساختمان در 5 ماهه اول سال جاري كل مناطق شهري در سال 88 حدود 182 هزار و 32 واحد مسكوني بود در سال جاري اين به عدد 263 هزار و 264 واحد مسكوني رسيد كه يك رشدي در حدود 43.6 درصد داشت. در تهران هم در پنج ماهه سال 88 حدود 27 هزار و 805 واحد صادر كرده است و در سال 89 اين عدد به 48 هزار و 566 واحد مسكوني رسيد كه به 74.7 درصد رشد رسيد. صدور پروانه ساختمان در سال 87 حدود 662 هزار واحد مسكوني در كل مناطق شهري و در سال 88 اين عدد به 625 هزار واحد مسكوني رسيد كه 5.7 درصد منفي بوده است. اما اين مدت از پاييز يعني مهر سال 88 روند نزولي متوقف و صعودي پيدا كرده است.
* 24 درصد مردم مستاجرند
فارس: تعداد مستأجران در كشور چقدر است. صومعلو: دو آمار داريم يك آمار ما سرشماري نفوس مسكن سال 85 است. يك آمارهايي هم در سالهاي مختلف به دست آمده است. يك آمارگيري هزينه و درآمد خانوارهاي شهري و روستايي يكي از مدل‌هاي دسترسي از آن است كه اين نشان مي دهد كه در سال 87 حدود 65.4 درصد خانوارهاي شهري در خانه‌هاي ملكي سكونت داشته‌اند و 24.2 درصد اجاره‌اي و رهني بوده است و 10 درصد هم انواع تصرف‌ها مثل خانه‌هاي سازماني، رايگان و پدري بوده است.
فارس: اين عدد اجاره نشيني فكر مي‌كنيد در سالهاي آتي كم شود؟ صومعلو: در تهران سرشماري نفوس مسكن اين را نشان مي‌دهد. به گزارش مركز آمار در كل كشور 466 هزار و 148 واحد مسكوني خالي از سكنه است در سال 85 هم در تهران 60 هزار واحد مسكوني خالي از سكنه وجود داشته است.كل استان تهران هم 102 هزار مسكن بوده است. عدد 60 هزار مسكن هم در 2.5 ميليون واحد مسكوني عدد بزرگي نيست و برخورد با اينها درصدي را دوا نمي‌كند.
*موافق برخورد با خانه هاي خالي از سكنه نيستم
فارس: پس با آن طرح دولت كه با خانه‌هاي خالي از سكنه مي‌خواهد برخورد كند موافق نيستيد؟ صومعلو: بله من موافق نيستم چون اولاً تعداد آن زياد نيست. در سال 85 در تهران 60 هزار خالي از سكنه بوده است.
فارس: گفته مي‌شود بيش از 100 هزار مسكن خالي از سكنه داريم صومعلو: فرض شود كه 100 هزار مسكن خالي از سكنه است. 100 هزار مسكن نسبت به 3 ميليون مسكن رقم بالايي نيست ما معتقد هستيم رشد اجاره بهاي مسكن 8.5 درصد است كه نسبت به سال قبل كه 5 درصد بوده است بله 3 درصد بيشتر است. اما عدد تراكم شاخص كل يا تورم عمومي 9.3 درصد است و هنوز به ميانگين تورم نرسيده است. در برخي از جاها مثل بالاي شهر اجاره بها بيشتر گران شده بود كه آن هم ناشي از كاهش نرخ بهره بوده و روي آوردن صاحب خانه‌ها براي گرفتن اجاره‌بها بوده است. هميشه تجربه علمي و عملي نشان داده است كه در فصل نقل و انتقالات يك مقدار بازار تحريك مي‌شود و از تابستان به بعد به يك ثبات قيمتي مي‌رسد.
فارس: پس شما موافق برخورد با واحدهاي مسكوني خالي از سكنه نيستيد. صومعلو: بله نظر شخصي بنده با اين طرح موافق نيست اما اگر وضعيت اجاره‌بها حاد شد و مردم به فشار افتادند شايد وارد اين بحث‌ها هم شديم.
فارس: پس وزارت مسكن و شهرسازي در برخورد با واحدهاي مسكوني خالي از سكنه كوتاه آمده است. صومعلو: نظريه اكثر كارشناسان اين است كه اين فصل نقل و انتقالات بگذرد اگر ديديم كه اجاره بها باز هم باعث زحمت مردم شد آن وقت بايد روش‌هاي ديگري را اعمال كرد.
*خيلي از سازندگان پولدار شدند
فارس: به هر حال سازنده‌اي كه نتوانسته به اندازه سرمايه‌اي كه در ساخت يك واحد مسكوني گذاشته به دست نياورد سعي مي‌كند اجاره بهاي مسكن را بالا ببرد. صومعلو: وقتي كه انبوه‌سازي در كشور شروع شد چون قيمت‌ها جهشي بالا مي رفت يك عده خيلي پول به دست آوردند و 5 درصد سود را قبول نداشتند و در حالي كه در تمام كشور سود حاصل از ساخت و ساز را سود 10 درصدي مي‌دانند. چون سرمايه‌گذاران ايراني عادت نكرده‌اند و همواره سودهاي كلاني كرده‌اند نمي‌خواهند سود 10 تا 15 درصدي را بپذيرند. در حال حاضر سازندگان سود 10 تا 15 درصدي را در مسكن مهر پذيرفته‌اند آهسته آهسته جامعه را به جايي مي‌رسانيم كه اين ثبات قيمت و نقش دولت و نظارت وجود دارد و سود به صورت معقول انجام شود. تركيه‌اي ها هم كه براي ساخت و ساز وارد كشور شده‌اند با 10 درصد سود در حال فعاليت هستند.
فارس: رشد ميزان اجاره بها در سال جاري در تهران چقدر بود. صومعلو: 8 درصد
فارس: 8 درصد واقعي! صومعلو: بله واقعي ـ ما آماري كه از سامانه ثبت املاك گرفتيم در 6 ماهه سال جاري نسبت به سال 88 از رشد 8 درصدي برخوردار بوده است ضمن اينكه در سال گذشته اين رشد 5.4 درصد بوده است.
فارس: سال آينده رشد اجاره بها خواهيم داشت؟ صومعلو: ما اميدوار هستيم كه اگر اين واحدهاي مسكوني را عرضه كنيم بتوانيم رشد اجاره‌بها را كنترل كنيم.
فارس: اين طرحي كه وزير مسكن داده بود كه براي 22 منطقه تهران اجاره‌بها تعيين شود آيا اين طرح موفق خواهد بود. صومعلو: اين طرح خوبي است ما قيمت‌گذاري نخواهيم كرد ما با رئيس‌اتحاديه املاك صحبت كرديم كه آيا شما مي‌توانيد حداقل قيمت و خط قرمز براي اجاره بها تعيين كنيد.
*همه مستأجران كشور نيازمند نيستند
فارس: اگر دو واحد مسكوني در يك منطقه در كنار هم بخواهند اجاره بهاي متفاوت با توجه به نوساز بودن و داراي امكانات رفاهي بيشتر نسبت به واحد مسكوني ديگر ارائه كنند چه خواهد شد. صومعلو: همه مستأجران ما نيازمند نيستند و خانه‌هاي خود را فروخته و با آن پول در حال كاركردن هستند. چون فردي كه مي‌تواند ماهانه يك ميليون و 500 هزار تومان اجاره بدهد من و شما نيستيم. اين ها افرادي هستند كه درآمدهاي فوق‌العاده‌اي دارند منظور ما اينها نيستند بلكه منظور ما افرادي هستند كه يا كارمند و يا افرادي هستند كه درآمد پاييني دارند. آنهايي كه از اتحاديه املاك آمدند مي‌گفتند كه نبايد 15 درصد بيشتر اجاره بها رشد داشته باشد و دليل آوردند كه قبلا رهن مي‌دادند و آن پول را با سپرده‌گذاري در بانك سودي دريافت مي‌كردند اما با كاهش نرخ سود بانكي برخي اجاره بها را بالا بردند.
فارس: طرح وزير مسكن به كجا رسيد؛ آيا از اين طرح حمايت مي‌كنيد. صومعلو: من دقيقاً در جريان اين طرح نيستم.بله من 100 درصد موافق اين طرح هستم و اتحاديه املاك قول داده است كه نگذارند قيمت اجاره‌بها بالا برود.
فارس: آيا قيمت مسكن امسال رشد داشت؟ صومعلو: به نظر بنده رشد نداشت صفر هم نبود اما زياد نبود. احتمال دارد كه امسال افزايش قيمت داشته باشيم اما در حد خيلي كم خواهد بود ما مي‌گوئيم ثبات قيمت داشتيم. امسال با ساخت و ساز و سال آينده با عرضه مسكن كافي قيمت مسكن ثابت خواهد ماند.
فارس: اگر مصالح ساختماني گران شد قيمت مسكن چه خواهد شد آيا قيمت مسكن بالا نمي‌رود؟ صومعلو: اگر قيمت مصالح ساختماني گران شد حتما قيمت مسكن افزايش مي‌يابد. منظور از ثبات قيمت اين است كه غير واقعي بالا نمي‌رود.
فارس: به نظر مي‌رسد موجي از گراني مصالح ساختماني با اجراي هدفمندي يارانه‌ها همراه باشد. آيا براي اين موضوع تدبيري شده است. صومعلو: رئيس جمهور در شوراي عالي مسكن دستور داده است چون كشور در توليد آهن آلات مشكلي ندارد اگر كمبودي رخ داد آن كمبود را وارد كنيم. ايشان دستور داد كه اگر آهن گران شد واردات انجام شود.
*قيمت مصالح ساختماني بالا مي رود
فارس: بنگاه‌هاي املاك مي‌گفتند كه اگر هدفمندي يارانه‌ها اجرا شود قيمت تمام شده مسكن بالا مي‌رود. آيا با اجراي اين طرح قيمت مسكن افزايش خواهد يافت؟ صومعلو:قيمت مصالح ساختماني حتما بالا مي‌رود چون مصالح ساختماني انرژي بري بالايي دارد اما خوشبختانه وزير مسكن عضو سازمان هدفمندي يارانه‌ها شده است و ما هم برنامه خود را به مسئول وزارت اقتصاد و دارايي داده‌ايم و رقم تعيين كرديم و گفتيم كه اگر 20 درصد قيمت مصالح ساختماني بالا برود چند هزار ميليارد تومان پول مي‌خواهيم. اما پيش بيني من اين است كه قيمت مصالح ساختماني با اجراي هدفمندي يارانه‌ها افزايش مي‌يابد اما در عوض دولت به ما قول داده است كه چه كاري انجام دهيم و دولت به ما پول بدهد كه ما يارانه بدهيم و جلوي اين كار را بگيريم.
*سه الگو براي جلوگيري از افزايش قيمت مصالح ساختماني
فارس: پس تدابير مناسبي براي جلوگيري از رشد قيمت مصالح ساختماني انديشيده‌ايد. صومعلو: بله ـ خيلي عالي. ما با يارانه‌اي كه از دولت خواهيم گرفت جلوي افزايش قيمت مصالح ساختماني را خواهيم گرفت هيچ كس نمي‌داند كه چقدر است. ما سه الگو براي جلوگيري از افزايش قيمت مصالح ساختماني به صورت يك دفترچه به دولت ارائه كرده‌ايم.
فارس: يكي از كارشناسان گفته بودند كه اگر هدفمندي يارانه‌ها اجرا شود شاهد ركود ساخت و ساز خواهيم شد و قيمت زمين و مسكن رشد پيدا مي‌كند. آيا اين را قبول داريد؟ صومعلو: قيمت زمين كه افزايش پيدا نمي‌كند چون در دست دولت است. قيمت مصالح ساختماني هم كه چون انرژي بري بالايي دارد افزايش خواهد يافت اما دولت با دادن يارانه مطمئنا از اين افزايش قيمت جلوگيري خواهد كرد. ما 3 عدد گفتيم كه اگر قيمت‌ها افزايش يابد چه ميزان به ما يارانه بدهند و در ستاد هدفمندي يارانه‌ها حتما اعلام خواهد شد كه براي آهن و سيمان چه ميزان يارانه خواهند داد. به نظر من جاي نگراني نيست.
*هزار ميليارد تومان يارانه به بخش مسكن در سه سال گذشته
فارس: يارانه‌اي كه دولت به بخش مسكن مي‌دهد چقدر است؟ صومعلو: در طول سه سال گذشته يك هزار ميليارد تومان يارانه به بخش مسكن داده شده است امسال 324 ميليارد تومان بوده است. در صورت گران شدن قيمت مصالح ساختماني ما يارانه را به پروانه ساختماني و آماده‌سازي خواهيم داد.اگر مصالح ساختماني بالا رفت دولت يارانه خواهد داد و ما هم به عنوان مثال به ميلگرد يارانه مي‌دهيم.
فارس: پايين آمدن قدرت خريد مسكن مردم را قبول داريد. صومعلو: الان به نظر من مردم يك ميليون تومان را هم زياد مي‌بينند الان مي‌بينند كه در مسكن مهر با 3 ميليون تومان مي‌توانند صاحب خانه شوند پس ببينيد چقدر آرامش در جوانان ايجاد شده است.
فارس: قبلاً يكي از كارشناسان وزارت مسكن گفته بودند كه دهك دهم بايد 123 سال صبر كند تا صاحب مسكن شوند. صومعلو: در حال حاضر تفاهم‌نامه‌اي كه با كميته امداد و بهزيستي داريم اميد است كه مشكل اينها هم حل شود.
فارس: شما مخالف رونق خريد و فروش مسكن هستيد يا خير. صومعلو: من هيچ‌گاه مخالفتي با خريد و فروش مسكن نداشتم. بحث ما اين است كه رونق را در گراني نمي‌بينيم ما رونق را در توليد و عرضه مسكن مي‌بينيم.
فارس: يكي از مسئولان وزارت مسكن گفته است كه سهم سازمان نظام مهندسي در تخلفات ساختماني بالا است. صومعلو: من اين را قبول ندارم. شهرداريها را هم گزارش ندارم. يك مهندس ناظر مسئوليت يك مجموعه‌اي را مي‌گيرد و پياده‌سازي مي‌كند فونداسيون و جوش‌كاري را نظارت مي‌كند مهندس ناظر در مراحل پنج‌گانه مسئول است و در نهايت گزارش هم به شهرداري مي دهد. آنچه كه ما در 10 استان آمار گرفتيم يك عدد قابل قبولي بوده است امسال هم بيمه كيفيت قرار خواهيم داد تا هم نظام مهندسي در آن باشد و هم 1500 تومان بيشتر به شركت‌هاي بيمه بدهيم تا 10 سال از نظر كيفيت اين شركت‌هاي بيمه آنها را كنترل كنند.
فارس: من آخرين سؤال خودم را با يك ضرب‌المثل اينگونه مطرح كنم كه مي‌گويند ژيان ماشين نمي‌شود، با جناق فاميل نمي‌شود ميانه شما با باجناقتون چگونه است. منظورم آقاي نيكزاد است. صومعلو: من با آقاي نيكزاد با جناق نيستم. من با آقاي سيدعلايي هم با جناق نيستم. آنها از من كوچكتر هستند. اصلاً اينگونه نيست. از من قديميتر در وزارت مسكن وجود ندارد و تاكنون شش وزير به من حكم داده اند.
فارس: از چه سال وارد وزارت مسكن شديد
صومعلو: 10 ماه است كه آمدم. من از آقاي گنابادي حكم گرفتم. از آقاي كازروني حكم گرفتم. از آقاي عبدالعلي زاده و سعيدي‌كيا هم حكم گرفتم و نيكزاد هم مرا به اينجا آورد. نيكزاد وزير مسكن و شهرسازي هيچ فاميلي در وزارت مسكن و شهرسازي ندارد. من رئيس سازمان مسكن و شهرسازي اردبيل بودم و مرا به قم انتقال دادند و جاي من نيكزاد به اردبيل آمد و تنها ارتباط ما اينگونه است. يك مدت گفتند سيد علايي با جناق من است. ايشان پيش من سرباز بود و ايشان جوان‌تر از من است. من مديركل مسكن و شهرسازي بودم ايشان سرباز من بود. فارس: اختلاف سني دليلي بر باجناق بودن يا نبودن نيست. صومعلو: درست است اما به همان دلايل بالايي كه گفتم من هيچ نسبتي با نيكزاد و سيدعلايي ندارم.
اين جملات حاصل گفت‌وگوي يك ساعت و نيمه خبرنگار اقتصادي خبرگزاري فارس با ابوالفضل صومعلو معاون وزير مسكن در امور مسكن و ساختمان است كه مي گويد سابقه 30 ساله در بخش مسكن دارد و معتقد است كه نيكزاد نه تنها باجناق او نيست بلكه به زور وي را به وزارتخانه آورده است. او با قاطعيت در سخنان خود مي گويد:شك نكنيد ديگر جهش قيمت مسكن تكرار نخواهد شد و در حال حاضر مسكن از سبد كالاي سرمايه اي خارج شده است. صومعلو همچنين معتقد است كه قيمت مصالح ساختماني بعد از اجراي هدفمندي يارانه ها افزايش خواهد يافت. هر چند سه آيتم و اعطاي يارانه براي جلوگيري از افزايش قيمت مصالح ساختماني در نظر گرفته شده است.
ابوالفضل صومعلو در بهمن ماه 1338 در شهر اردبيل متولد شده و داراي ليسانس مهندسي عمران و كارشناسي ارشد برنامه‌ريزي شهري است. او يك دوره مديريت شهري در كشور هندوستان و يك دوره شهرسازي با معماري مدرن در سنگاپور ديده است. در جواني به عنوان مسوول بنياد مسكن انتخاب و 7 سال سرپرست بنياد مسكن بود. وي 4 سال به عنوان شهردار فعاليت و 1.5 سال به عنوان معاون فني و عمراني فعاليت كرد. 12 سال رئيس سازمان مسكن و شهرسازي استان اردبيل و قم بوده و يك مدت كوتاهي به عنوان معاون عمران بهسازي كشور فعاليت كرد. از سال 83 مشاور وزير در امور ايثارگران بوده و حدود 5 سال تمام هم به عنوان عضو هيات مديره سازمان ملي زمين و مسكن كه آخرين سمت او بود فعاليت كرده است. وقتي در آغاز مصاحبه از او خواستيم كه رزومه اي از خود اعلام كند به سختي اين كار را پذيرفت و گفت شخص نيكزاد وزير مسكن او را به زور به وزارت مسكن آورده است. هر چند وقتي در پايان مصاحبه از او پرسيدم كه شايعه اي وجود دارد كه مي گويند شما باجناق وزير مسكن هستيد آنرا رد كرده و گفت كه به هيچ وجه اين شايعه درست نيست چون من با نيكزاد فاصله سني دارم و تنها ارتباط ما قبل از آمدن به وزارتخانه اين بود كه وقتي از اردبيل به قم رفتم نيكزاد به جاي من رييس مسكن و شهرسازي اردبيل شد. به هر حال مردي كه تا ماههاي گذشته به دليل بيماري دوست نداشت رسانه ها با او مصاحبه حضوري داشته باشند حال با بهبود يافتن وضعيت خود ما را نيز خيلي خوشحال كرد و براي او آرزوي سلامتي مي كنيم. متن گفت و گوي تفصيلي فارس با "ابوالفضل صومعلو " معاون وزير مسكن و شهرسازي را در ادامه مي خوانيم:
فارس: اولين سوال خود را به مسكن مهر اختصاص دهيم. آخرين وضعيت مسكن را بفرمائيد كه در چه وضعيتي است. صومعلو: آخرين آماري كه به رئيس جمهور ارائه كرديم حدود يك ميليون و 1487 واحد مسكوني در شهرهاي بالاي 25 هزار نفر، زير 25 هزار نفر و شهرهاي جديد پروانه صادر شده است كه شهرهاي زير 25 هزار نفر 140 هزار و 290 ، شهرهاي بالاي 25 هزار نفر 609 هزار و 688 واحد مسكوني و شهرهاي جديد هم 225 هزار و 566 واحد مسكوني پروانه صادر شده است كه مجموع آن يك ميليون و 1487 واحد مسكوني مي‌شود. از اين تعداد 977 هزار و 922 واحد مسكوني پي‌سازي شده است، تعداد 462 هزار و 723 واحد اسكلت آن تمام شده است. 231 هزار و 581 واحد مسكوني به مرحله سفيد‌كاري رسيده‌اند و نزديك به 120 هزار واحد مسكوني هم در مرحله نازك كاري هستند. روندي كه نشان مي‌دهد تعهد وزير مسكن و شهرسازي پي سازي 937 هزار واحد مسكوني بود كه بعدها به 923 هزار واحد مسكوني كاهش پيدا كرد. اين 923 هزار واحد مسكوني كه عدد برنامه سال 89 بود طي آمار و برنامه‌اي كه از سامانه سازمان ملي زمين و مسكن گرفتيم با آمار شهرهاي جديد و شهرهاي زير 25 هزار نفر كه مديريت آن برعهده بنياد مسكن است به آن عدد رسيده‌ايم و يك عملكرد خوب و قابل تقدير بود كه وزارت مسكن به آن عدد برنامه رسيده است.
*افتتاح مسكن مهر تا دي ماه در 13 استان
فارس: چرا افتتاح مسكن مهر تا اين حد با تأخير انجام شد و اينكه تا آخر امسال چه ميزان واحد مسكوني افتتاح مي‌شود؟ صومعلو: تصميم بر اين بود كه از اواخر شهريور ماه واگذاريها را آغاز كنيم.در افتتاح اول با حضور معاون اول رئيس جمهوري در زنجان و در افتتاح دومي هم با حضور رئيس جمهور در هشتگرد افتتاح ها انجام شد كه رضايت همگان را در پي داشت. برنامه ما اين است كه تا دي ماه در 13 استان افتتاح‌ها را پيش ببريم و حدود 140 هزار واحد مسكوني را افتتاح كنيم. برداشت شخصي من با توجه به حضور 30 ساله من در مديريت مسكن و مديريت شهري اين است كه 200 هزار واحد مسكوني را تا پايان سال عرضه خواهيم كرد و اين عدد بزرگ و تأثيرگذاري در ثبات قيمت مسكن خواهد بود.
فارس: اعلام شد كه ثبت نام مسكن مهر سال آينده صورت مي گيرد آيا صحت دارد. صومعلو: نگفتيم ثبت نام مسكن مهر سال آينده صورت مي‌گيرد ما عقد قرارداد و تفاهم‌نامه اضافه عدد برنامه را ممنوع كرديم. چون احتمال اين است كه براي 937 هزار واحد مسكوني 100 درصد متقاضي نداشته باشيم برخي از شهرها و استان‌ها به ما اعلام كرده اند كه مرحله اسكلت را گذرانده‌اند ولي فعلا متقاضي وجود ندارد يعني اين عدد 937 هزار واحد مسكوني عدد كمي نيست. استان‌ها پيش بيني كرده‌اند كه "فعلاً ثبت‌نام نكنيم " چون متقاضي كم است اما براي سال 90 ماعدد برنامه پنجم توسعه را كه 940 هزار واحد مسكوني است را اعلام كرده‌ايم و آنها هم نياز خود را نصف اين برنامه به ما اعلام كرده‌اند و ما داريم روي آن كار مي‌كنيم كه آيا آزاد بگذاريم و هر جا هر فردي نياز است ثبت نام كند يا يك عدد اعلام كنيم و فعلا در حال بررسي اين موضوع هستيم. اما ما جلوي ثبت‌نام را نگرفته‌ايم و هر فردي در استان و يا شهر خود ثبت‌نام مي‌كند. بحث ما بر روي تفاهم سه جانبه است كه يك سازنده حرفه‌اي بيايد و اين كار را انجام دهد.
* تا پايان 93 احداث 4.5 ميليون مسكن
فارس: پس سال 90 ثبت‌نام مسكن مهر انجام مي‌شود صومعلو: براي سال 90 عدد را ما توزيع كرده‌ايم. در برنامه پنجم توسعه كشور برنامه مسكن از سال 89 تا پايان 93 حدود 4.5 ميليون واحد مسكوني است براي سال 90 حدود 940 هزار واحد مسكوني برنامه گفته شده است و ما هم توزيع كرده‌يم اما همه اين عدد قرار نيست كه مسكن 99 ساله باشد. بخش خصوصي، بازسازي بافت فرسوده و حمايت بانكي خود مالكين و تعدادي هم برنامه مسكن مهر است .اين اعداد به استان‌ها ابلاغ شده است اما به استان‌ها فعلاً اختيار داده شده است كه نيازها را جمع‌بندي كنند و يك عددي هم به ما داده‌اند كه عدد 940 هزار واحد مسكوني كه ما اعلام كرديم به عنوان عدد برنامه پنجم 430 هزار واحد مسكوني هم استان‌ها به عنوان پيش‌بيني نياز به ما اعلام كرده‌اند اما قطعي نكرده‌ايم و در حال بررسي آن هستيم.
فارس: اين 940 هزار واحد مسكن مهر چه زماني به پايان مي‌رسد؟ صومعلو: شهريورماه سال آينده به پايان مي‌رسد.
فارس: مرحله دوم ثبت نام مسكن مهر چه تعداد است؟ صومعلو: در برنامه پنجم عدد 940 هزار واحد مسكوني اعلام شده است و اين حكم برنامه پنجم توسعه است منتهي اين دليل نمي‌شود كه همه اين عدد را دولت و وزارت مسكن انجام دهد. اين عدد شامل حال بخش خصوصي، بافت فرسوده و مسكن مهر است. ما اين عدد و سهميه را به استان ها اعلام كرده ايم و تأكيد كرده‌ايم كه كدام استان تا چه سقفي بايد توليد مسكن داشته باشد و از آنها هم نيازها را جمع‌بندي كرده‌ايم و آنها هم حدود 430 هزار واحد مسكوني اعلام كرده‌اند، منتهي ما هنوز اين عدد 430 هزار واحد مسكوني را براي كل استان‌ها قطعي نكرده‌ايم و در حال بررسي آن هستيم.
*هر ايراني يك خانه
فارس: فكر مي‌كنيد مسكن مهر پس از دولت دهم باز هم ادامه مي‌يابد؟ صومعلو: برنامه دولت دهم اين است كه مسكن را به عدد مطلوب يك خانواده يك واحد مسكوني برساند.در 30 سال گذشته شاخص تراكم خانوار در واحد مسكوني در برنامه اول 1.29 بود الان با حمايت دولت به عدد 1.07 رسيده است كه اين عدد خوبي است. چون در تمام دنيا براي اينكه بخش مسكن در اقتصاد كشور نقش داشته باشد تراكم خانوار در واحد مسكوني را در نظر مي‌گيرند تا سرمايه در بخش مسكن وارد اقتصاد كشور شود. در حال حاضر ايران از اين عدد عبور كرده و به عدد 1.07 رسيده‌ايم اما نقطه مطلوب اين است كه يك خانوار يك واحد مسكوني داشته باشد. مثل برخي از كشورهايي كه الان هم رشد جمعيتي ندارند و هم تعداد واحدهاي مسكوني بالا نمي‌رود به آن هدف نزديك مي‌شويم.
فارس: منظور من اين است كه مسكن مهر در دولت يازدهم هم ادامه دارد؟ صومعلو: اگر بتوانيم اين تعداد واحد مسكوني مهر كه همانا 940 هزار مسكن است را تا شهريور سال آينده به اتمام برسانيم به نظر من ما به روز خواهيم بود. يعني نيازهايي را پيش‌بيني مي‌كنيم بر حسب نيازها برنامه‌ريزي مي‌كنيم و با توجه به حمايت دولت و توجه وزارت مسكن نياز مسكن را به مرحله‌اي مي‌رسانيم كه خيلي نياز انباشته براي سال بعد نباشد.
* سالانه يك ميليون تقاضاي مسكن را قبول ندارم
فارس: سالانه يك ميليون متقاضي به بخش مسكن اضافه مي‌شود اين را قبول داريد البته سالانه 800 هزار ازدواج هم صورت مي‌گيرد. صومعلو: نه اين را قبول ندارم كه سالانه يك ميليون متقاضي مسكن اضافه مي‌شود.
فارس: آيا اين سالانه 200 هزار مسكن توليد شده مي‌تواند پاسخگوي اين همه نياز انباشته از سالهاي گذشته و نياز كنوني بازار مسكن باشد؟ صومعلو: من نه به عنوان مسوول بلكه به عنوان شخصي كه در حوزه مسكن 30 سال كار كرده‌ام مي‌گويم كه نياز واقعي كشور يك ميليون واحد مسكوني نيست. من معتقد هستم كه در حد 500 تا 600 هزار خانوار نيازمند مسكن داريم و چون براي اين تعداد برنامه ريزي صورت گرفته است و بيش از دو سال است كه ثبات قيمتي داريم چون سرمايه‌گذاري در بخش مسكن براي سودآوري كم رنگ شده است. براي اولين بار در كشور اين اتفاق رخ داده است كه فردي با سه ميليون تومان صاحب مسكن شود و يا از ابتدا با اقساط صاحب مسكن شود.
*در پرند 93 هزار واحدي تنها 10 هزار نفر ساكن شده اند
فارس: مسكن مهر در شهرهاي كوچك شايد تا حدودي موفق باشد اما در شهرهاي بزرگ به دليل نبود زمين شايد خيلي موفق نبوده. اين را مي‌پذيريد كه در شهرهاي بزرگ مسكن مهر خيلي موفق نبوده است. صومعلو: سياست اين است كه كلان شهرها از اين كه هستند بزرگ‌تر نشوند. ببينيد آسايش مردم تهران به هم ريخته است.هر محدوديت مديريتي كه اجرا مي‌شود باز هم شهروندان تهراني دچار مشكل و گرفتاري هستند. به اين خاطر در تمام دنيا سرريز جمعيتي شهرهاي بالاي يك ميليون نفر را در شهرهاي اقماري اسكان مي دهند. در ايران هم كه 7 كلان شهر بزرگ داراي شهرهاي جديد هستند كه خانواده‌هاي خيلي كمي در آن جا ساكن شده‌اند. مثلاً در شهر پرند كه 93 هزار واحد مسكوني ساخته شده و در حال بارگذاري است هنوز حدود 10 هزار نفر هم در آنجا ساكن نشده است. چون مشكلات حاشيه‌اي دارد. اگر متروي پرند و هشتگرد به پايان برسد يقينا همه ترجيح خواهند داد كه به جاي اينكه از يك نقطه دور تهران با مشكلات زياد به مركز شهر بيايند وارد مترو شوند و در يك آب و هواي خوب زندگي كنند و در يك مسكن ارزان قيمتي هم ساكن شوند.
فارس: آقاي صومعلو شما به شهرهاي جديد اشاره كرديد كه براي سرريز جمعيت احداث شده اند. خيلي از كارشناسان اعتقاد دارند كه اصول شهرسازي در شهرهاي جديد رعايت نشده است. به عنوان مثال همين شهر پرند بعد از گذشت چند سال هنوز شبكه فاضلاب ندارد همين الان برخي از واحدهاي مسكوني مهر با مشكل نبود آب و برق مواجه هستند چرا دولت ابتدا به فكر تأسيسات زيربنايي اين شهرها نمي افتد تا پس از حل اين مشكل اقدام به ساخت و ساز در اين شهرها كند. صومعلو: ما به مردم اطمينان مي‌دهيم.اين سوال مطرح است كه چرا شهرهاي جديد مشكل داشتند چون از اعتبارات دولتي و يارانه اي استفاده نمي‌كردند. بايد يك زميني توليد مي‌كرد تجاري، آن را مي‌فروخت و مي‌آمد و تأسيسات زيربنايي انجام مي‌داد. الان دولت رقم‌هاي خوبي را از يارانه بخش مسكن به شهرهاي جديد كمك مي‌كند. سال گذشته 150 ميليارد تومان به دستور وزير مسكن و شهرسازي يارانه به شهرهاي جديد اختصاص يافت. تفاهم نامه اي كه بنده از طرف وزارت مسكن مسوول پي‌گيري كار هستم همين چند روز پيش معاون وزير نيرو به من اطمينان داد كه ما به شدت در ارتباط با تأمين آب، برق و فاضلاب در شهرهاي جديد و هم ساير شهرها كار مي‌كنيم. 1200 ميليارد تومان با دستور رئيس‌جمهوري براي تأسيسات زيربنايي آب، برق و گاز شهرهاي جديد اعتبار گذاشته است كه 400 ميليارد تومان آن را وزارت نيرو داده است، 400 ميليارد تومان آن را استانداريها و 400 ميليارد تومان هم خود وزارت نيرو كمك خواهد كرد. در كنار اين، يك كمك‌هاي ويژه استثنايي هم وزير مسكن از بخش يارانه مسكن به تأسيسات زير بنايي كمك خواهد كرد. مصوبه‌اي هم در شوراي عالي مسكن گذرانده شد كه از محل فروش واحدهاي تجاري تأسيسات روبنايي را هم راه‌اندازي كنيم. در اين مصوبه وزارت نفت هم فقط با هدف انشعاب وارد شهرهاي جديد شود. الان با دخالت رئيس‌جمهور و همكاري دستگاه‌هاي متولي امر مشكل قبلي حل شده است.
*40 هزار خانوار در تهران نيازمند مسكن
فارس: راه حلي براي پاسخگويي تقاضاي بالا و ميليوني مسكن در شهرهاي بزرگ داريد؟ صومعلو: ما براي سال 89 براي كلانشهر تهران حدود 160 هزار خانوار را در شهرهاي پرند، هشتگرد و پرديس برنامه‌ريزي كرده بوديم كه اسكان پيدا كنند. در حال حاضر نيازي كه استان اعلام كرده است يك سوم اين عدد براي سال آينده حدود 40 هزار خانوار بوده كه نيازمند مسكن هستند.اين نشان مي دهد كه نيازها برطرف شده است و آنها كه نيازمند بودند ثبت نام كرده‌اند. اين را آمار صدور پروانه مي‌گويد. آمار صدور پروانه ساختمان روند صعودي و رشد 44 درصدي نشان مي‌دهد. نشان مي‌دهد كه 44 درصد در 5 ماهه اول سال روند صدور پروانه ساختمان نسبت به سال 88 رشد داشته است و اين نشان مي‌دهد كه يك رونقي در بخش مسكن با توليد مسكن و نه با گران شدن قيمت راه افتاده است.
* انباشت تقاضا براي مسكن مهر در كلان شهرها را قبول ندارم
فارس: شما انباشت تقاضا براي مسكن مهر در كلان شهرها را قبول داريد؟ صومعلو: من در حال حاضر قبول ندارم. به عنوان چالش قبول دارم. شما از من مي‌پرسيد كه مسكن چه چالش‌هايي دارد به عنوان يك آيتم قبول دارم كه ما يك تقاضاي انباشته شده از سالهاي قبل را داشتيم.
فارس: خب اگر اين تقاضاي انباشته شده ادامه يابد فكر نمي‌كنيد در سالهاي آتي قيمت مسكن به صورت جهشي همانند سال 85 و 86 رشد خواهد داشت. فكر نمي‌كنيد كه اگر دولت نتواند اين انباشت تقاضا را پاسخ دهد جهش قيمت مسكن را دوباره شاهد باشيم. صومعلو: چند آيتم به عنوان چالش بخش مسكن تعريف شده است. اول انباشت تقاضا از سالهاي قبل است. دوم تعدادي از واحدهاي مسكوني كه با مصالح كم دوام احداث شده است پس بايد اينها را بازسازي كنيم .سوم هرم جمعيت جوان تقاضاي بالقوه است. كشور ما جوان است و اين هرم جمعيت جوان ما نياز به مسكن دارند. ازدواج سالانه حدود 800 هزار تا يك ميليون نفر هم يكي از چالش‌هاي ما است. يك مشكلي كه در كشور ما از نظر فرهنگي هم بوده است كه البته به نظر بنده مشكل نيست آنهايي كه تحليل كارشناسي ميكنند مي‌گويند كه تراكم خانوار در شهرهاي ما پايين است مثلاً يك شهري داريم 40 نفر در يك هكتار زندگي ميكنند در حاليكه در دنيا 400 نفر هم در يك هكتار زندگي ميكنند. در تهران اين عدد 120 نفر در يك هكتار است. اين هم يك چالش ديگر بخش مسكن است. در محدوده بافت‌هاي فرسوده همه شهرهاي ما يك محدوده مركزي و يك بافت تاريخي دارند. اين بافت‌هاي تاريخي و اين محدوده مركزي اكثراً هم از مصالح ساختماني كم دوام ساخته شده است. اين مجموعه ما را وادار مي‌كند كه ما اميدوار باشيم كه اين چالش‌ها را به طريقي عملي كنيم. چرا ما خوش‌بين هستيم چون مي‌گوييم كه با اين مسائل اقتصادي و اجتماعي در بخش مسكن وجود دارد. دولت در بخش مسكن ورود خوبي پيدا كرده است. دولت نهم و دهم آمده سطح تقاضاها را در سطح يك ميليون نفر ديده در حالي كه ما در معرفي برنامه‌ها نقش دولت را 5 درصد يا كمتر از 10 درصد مي‌ديديم. در حال حاضر اين نقش را خيلي وسيع ديديم. تا پايان سال جاري 200 هزار مسكن مهر عرضه خواهد شد. مسكن با دوام و قابل قبول از لحاظ كيفيت نمره عالي گرفته‌اند.
فارس: تقاضاي پنهان مسكن چه مي‌شود؟ صومعلو: وقتي ما آزاد گذاشتيم كه هر متقاضي دوست دارد بيايد چه برنامه‌اي مانده كه ما انجام نداده‌ايم.
* سال 85 و 86 تكرار نخواهد شد
فارس: شما مي‌گوييد كه تقاضاي كنوني را مي‌توانيم پاسخ دهيم و آن وضعيت رشد قيمت سال 85 و 86 تكرار نخواهد شد. صومعلو: يقيناً همين طور است و شك نكنيد. شما مي‌گوييد كه هر دوره 5 ساله ما يك ركود و يك رونق داريم. ما رونق را با توليد مسكن حل كرديم نه با افزايش قيمت. مي‌گوييم هنر و سياست مسكن اين بوده است. نسبت به سالهاي قبل يك رونق در توليد تعريف كرده‌ايم كه افزايش قيمت همراه نداشته باشد.
فارس: پس رونق خريد و فروش چه مي‌شود. دو سال است كه بنگاه‌هاي معاملات املاك به شدت به اين موضوع اشاره دارند كه هيچ خريد و فروشي انجام نمي‌شود. صومعلو: در دوره رونق يك عده كه پول دارند اين را وارد بخش مسكن ميكنند. اين را در ادبيات اقتصاددانان تقاضاي سرمايه‌اي مي‌گويند. دولت موظف به پاسخگويي اين تقاضا نيست. دولت موظف است به تقاضاي مصرف پاسخگو باشد. موفقيت دولت نهم و دولت دهم در اين است كه به تقاضاي مصرفي و نياز مسكن كم‌درآمدهاي خود بيشتر توجه كند.
فارس: بحث ورود مسكن مهر به بافت‌هاي فرسوده مطرح است كه به نظر من به دليل مشكلات موجود در تأسيسات زيربنايي در شهرهاي جديد به نظر مي‌رسد اين ورود در بافت فرسوده را بايد به فال نيك گرفت. صومعلو: همه آرزوهاي دلسوزان همين فرمايشات است. بنده پس از 30 سال تجربه واقعاً علاقمند هستم كه هر فردي رونق در بافت فرسوده را اجرا كند واقعاً به كشور خدمت كرده است. سياست ما هم در سال 90 اين است كه در شوراي عالي مسكن كشور مطرح شد كه هرچه نياز تسهيلاتي داريم به بافت فرسوده بدهيم. حتي خود من عرض كردم كه سياست در سال 90 بيشتر ورود در بافت فرسوده بايد باشد كه ما به ابزارهاي تشويقي روي آورده‌ايم. وام وديعه مسكن، وام 20 ميليون توماني و دريافت رايگان پروانه از موارد تمام ابزارهاي تشويقي براي مالكان است تا آنها در رابطه با تأسيسات زيربنايي و روبنايي مشكلي نداشته باشند.
* آيا كار بدي كرده‌ايم؛ تبديل كردن اجاره به شرط تمليك به مسكن مهر
فارس: يك سؤال مي‌پرسم خدا كند كه ناراحت نشويد. در مأموريتي كه براي واگذاري مسكن مهر به هشتگرد زنجان رفته بودم و يا يازديد ساير خبرنگاران از مراحل ساخت مسكن داشته‌اند به اين نتيجه رسيديم كه يك سري واحدهاي مسكوني مهر هستند كه قبلاً افتتاح شده‌اند و يا اينكه مربوط به مسكن مهر نبوده‌اند اين درست است. صومعلو: يقيناً اينگونه نيست. يكسري از واحدهاي مسكوني هستند كه 3 تا 4 هزار واحد مسكوني اجاره به شرط تمليك وجود دارند كه نتوانستيم آنها را تكميل و به بهره‌برداري برسانيم چون به آنها وام نمي‌دادند. اين واحدهاي مسكوني را به مسكن مهر تبديل كرديم و به مردم داديم آيا اين كار بدي است. يك خانه نيمه‌كاره را تكميل و به مردم داديم. ما ورود پيدا كرديم و گفتيم كه وقتي دولت دارد حمايت مي‌كند متقاضي را ما پيدا كنيم و رفتيم گفتيم هرجا اين به مسكن مهر تبديل شود تسهيلات پرداخت مي‌شود.
فارس: اين 140 هزار واحد مسكوني كه قرار است تا دي‌ماه به متقاضيان واگذار شود آيا تمام اين واحدها در سال جاري ساخته شده است. صومعلو: اكثريت آنها مسكن مهر است. احتمال دارد 100 تا 200 واحد هم از آن پروژه‌هاي نيمه‌تمام سالهاي قبل باشد. من مي‌گويم كه اين كار خوبي است چه شما سازنده و چه من رئيس مسكن و شهرسازي يك سري خانه‌هايي از قبل داشتيم يا همين اجاره به شرط تمليك. خب به هر حال كار خوبي است كه اينها كه همينطور باقي مانده است را تسهيلات بدهيم تا تكميل شود.
فارس: اجاره به شرط تمليك چرا و چگونه شكست خورد. صومعلو: عدم همكاري بانك‌ها باعث شكست طرح اجاره به شرط تمليك شد. چون 16 درصد هم وام داده نشده است. چون وام به ما ندادند ما نتوانستيم اجاره به شرط تمليك را تكميل كنيم. به ما اعتبار دولتي هم كه نمي‌دادند. با تفكر وزير مسكن و مسئولين و سازمان ملي زمين و شهرهاي جديد آمديم گفتيم كه كار گروه مسكن و دولت به ما مجوز بده ما اينها را به مسكن مهر تبديل كنيم.
فارس: چه تعداد بود؟ صومعلو: خيلي كم بود به نظرم در كل كشور 5 هزار واحد مسكوني هم نمي‌شد. اينها نيمه‌كاره مانده بود ما اينها را به مسكن مهر تبديل كرديم اكثراً هم زير 30 درصد پيشرفت داشتند.
*ماندن 400 هزار مسكن دست انبوه سازان به ما ارتباطي ندارد
فارس: سال گذشته مديرعامل شهرهاي جديد گفت كه انبوه‌سازان 400 هزار مسكن ساخته‌اند اما خريداري براي آن نيست براي اين 400 هزار مسكن چه خواهيد كرد؟ صومعلو: اين 400 هزار واحد مسكوني مربوط به مسكن مهر نيست اينها آزاد ساخته شده‌اند و به ما هم هيچ ارتباطي ندارد. اين را گفتند كه يك عده آمدند در كل كشور يك تعداد واحد مسكوني را آغاز كردند نه مي‌توانند وام بگيرند و نه متقاضي دارد. اينجا هر كدام با سياست مسكن مهر سازگاري داشت ما كمك كرديم، يك عده هم خود دنبال اين هستند كه وام بگيرند. وامي غير از مسكن مهر كه وزير مسكن هم دنبال اين بود كه آنها را كمك كند منتهي نه با وام يارانه‌دار 7 درصدي و 4 درصدي بقيه با وام معمولي كه بتوانند كار خود را تمام كنند.
فارس: يك طرحي را شهرداري تهران اجرا كرده بود كه يك محله‌اي از جنوب تهران را كاملاً تخريب كرده بود و به شكل شهرهاي جديد نوسازي كرده است آيا اين مدل را وزارت مسكن هم مي‌تواند انجام دهد. صومعلو: نوسازي يك سياستي بوده كه هميشه بوده است و ما هم تاكنون از اين كارها انجام داده ايم. بازسازي در بافت فرسوده روند خوبي به خود گرفته است بيشترين آمار صدور پروانه ساختمان مربوط به بافت‌هاي فرسوده است. از سوي وزارت مسكن و شهرسازي هم شركت عمران بهسازي شهري ايران وارد اين كار شده است در حال حاضر هم خواسته بوديم كه وام نوسازي بافت‌هاي فرسوده را افزايش دهيم تا نوسازي بافت‌هاي فرسوده جان تازه‌اي بگيرد. سياست ما هم در سال 90 هدايت مردم در بازسازي بافت فرسوده است.
فارس: پيش بيني شما از اين كه مسكن از سبد كالاي سرمايه‌اي خارج شود شدني است. صومعلو: بله ـ آمار صدور پروانه‌هايي كه از بانك مركزي و سايت شهرداري موجود است اين است كه در سال 88 در پنج ماهه اول 83 هزار و 302 فقره در كل مناطق تهران و ساير مناطق شهري پروانه ساخت صادر شده است. در سال 89 نيز اين به 263 هزار واحد مسكوني رسيد كه 43.6 درصد رشد داشته است يعني اين واحدها نشانگر اين است كه به ترتيب در شهرها رشد بسيار خوبي پيش‌بيني مي‌شود و با توجه به اين رشد، افتتاح مسكن مهر و عرضه مناسب مسكن يك ثبات قيمت همراه با رونق در توليد را دنبال مي‌كنيم كه به اين خواهيم رسيد.
*مسكن از سبد كالاي سرمايه‌اي خارج شده است
فارس: آيا مسكن از سبد كالاي سرمايه‌اي خارج خواهد شد. صومعلو: در حال حاضر مسكن از سبد كالاي سرمايه‌اي خارج شده است و علت ثبات قيمت هم همين است. اگر موفق شويم يك ميليون واحد مسكوني را تا شهريور سال آينده تحويل دهيم، ديگر كسي پول خود را در بخش مسكن سرمايه‌گذاري نخواهد كرد البته سياست دولت ممانعت از لوكس‌سازي و آزادسازي نيست بلكه ما دنبال احداث مسكن برابر نيازهاي مصرفي هستيم.
*چه وقت دغدغه مسكن نخواهيم داشت
فارس: معاون پارلماني وزير مسكن چندي پيش گفتند كه سال آينده مردم ايران دغدغه مسكن نخواهند داشت ما اين سؤال را از وزير مسكن پرسيديم كه ايشان گفتند كه دو سال ديگر. حال اين سوال را از معاون وزير مسكن مي‌پرسيم كه شما چه سالي را پيش‌بيني مي‌كنيد كه مردم ايران دغدغه مسكن نداشته باشند. صومعلو: اين كه سال را اعلام كردند درست نيست. اما اگر فردي كارشناسانه به مسائل نگاه كند و به اين آمارها اعتماد داشته باشد مي‌فهمد كه در سال 90 به بعد اگر ما يك ميليون واحد مسكوني را محقق كرديم يقينا به آن عدد مي‌رسد كه اين دغدغه چه سالي به پايان مي‌رسد به اعتقاد بنده اين دست يافتني است.
فارس: آخرين وضعيت ساخت و ساز در تهران چگونه است؟ صومعلو: صدور پروانه ساختمان در 5 ماهه اول سال جاري كل مناطق شهري در سال 88 حدود 182 هزار و 32 واحد مسكوني بود در سال جاري اين به عدد 263 هزار و 264 واحد مسكوني رسيد كه يك رشدي در حدود 43.6 درصد داشت. در تهران هم در پنج ماهه سال 88 حدود 27 هزار و 805 واحد صادر كرده است و در سال 89 اين عدد به 48 هزار و 566 واحد مسكوني رسيد كه به 74.7 درصد رشد رسيد. صدور پروانه ساختمان در سال 87 حدود 662 هزار واحد مسكوني در كل مناطق شهري و در سال 88 اين عدد به 625 هزار واحد مسكوني رسيد كه 5.7 درصد منفي بوده است. اما اين مدت از پاييز يعني مهر سال 88 روند نزولي متوقف و صعودي پيدا كرده است.
* 24 درصد مردم مستاجرند
فارس: تعداد مستأجران در كشور چقدر است. صومعلو: دو آمار داريم يك آمار ما سرشماري نفوس مسكن سال 85 است. يك آمارهايي هم در سالهاي مختلف به دست آمده است. يك آمارگيري هزينه و درآمد خانوارهاي شهري و روستايي يكي از مدل‌هاي دسترسي از آن است كه اين نشان مي دهد كه در سال 87 حدود 65.4 درصد خانوارهاي شهري در خانه‌هاي ملكي سكونت داشته‌اند و 24.2 درصد اجاره‌اي و رهني بوده است و 10 درصد هم انواع تصرف‌ها مثل خانه‌هاي سازماني، رايگان و پدري بوده است.
فارس: اين عدد اجاره نشيني فكر مي‌كنيد در سالهاي آتي كم شود؟ صومعلو: در تهران سرشماري نفوس مسكن اين را نشان مي‌دهد. به گزارش مركز آمار در كل كشور 466 هزار و 148 واحد مسكوني خالي از سكنه است در سال 85 هم در تهران 60 هزار واحد مسكوني خالي از سكنه وجود داشته است.كل استان تهران هم 102 هزار مسكن بوده است. عدد 60 هزار مسكن هم در 2.5 ميليون واحد مسكوني عدد بزرگي نيست و برخورد با اينها درصدي را دوا نمي‌كند.
*موافق برخورد با خانه هاي خالي از سكنه نيستم
فارس: پس با آن طرح دولت كه با خانه‌هاي خالي از سكنه مي‌خواهد برخورد كند موافق نيستيد؟ صومعلو: بله من موافق نيستم چون اولاً تعداد آن زياد نيست. در سال 85 در تهران 60 هزار خالي از سكنه بوده است.
فارس: گفته مي‌شود بيش از 100 هزار مسكن خالي از سكنه داريم صومعلو: فرض شود كه 100 هزار مسكن خالي از سكنه است. 100 هزار مسكن نسبت به 3 ميليون مسكن رقم بالايي نيست ما معتقد هستيم رشد اجاره بهاي مسكن 8.5 درصد است كه نسبت به سال قبل كه 5 درصد بوده است بله 3 درصد بيشتر است. اما عدد تراكم شاخص كل يا تورم عمومي 9.3 درصد است و هنوز به ميانگين تورم نرسيده است. در برخي از جاها مثل بالاي شهر اجاره بها بيشتر گران شده بود كه آن هم ناشي از كاهش نرخ بهره بوده و روي آوردن صاحب خانه‌ها براي گرفتن اجاره‌بها بوده است. هميشه تجربه علمي و عملي نشان داده است كه در فصل نقل و انتقالات يك مقدار بازار تحريك مي‌شود و از تابستان به بعد به يك ثبات قيمتي مي‌رسد.
فارس: پس شما موافق برخورد با واحدهاي مسكوني خالي از سكنه نيستيد. صومعلو: بله نظر شخصي بنده با اين طرح موافق نيست اما اگر وضعيت اجاره‌بها حاد شد و مردم به فشار افتادند شايد وارد اين بحث‌ها هم شديم.
فارس: پس وزارت مسكن و شهرسازي در برخورد با واحدهاي مسكوني خالي از سكنه كوتاه آمده است. صومعلو: نظريه اكثر كارشناسان اين است كه اين فصل نقل و انتقالات بگذرد اگر ديديم كه اجاره بها باز هم باعث زحمت مردم شد آن وقت بايد روش‌هاي ديگري را اعمال كرد.
*خيلي از سازندگان پولدار شدند
فارس: به هر حال سازنده‌اي كه نتوانسته به اندازه سرمايه‌اي كه در ساخت يك واحد مسكوني گذاشته به دست نياورد سعي مي‌كند اجاره بهاي مسكن را بالا ببرد. صومعلو: وقتي كه انبوه‌سازي در كشور شروع شد چون قيمت‌ها جهشي بالا مي رفت يك عده خيلي پول به دست آوردند و 5 درصد سود را قبول نداشتند و در حالي كه در تمام كشور سود حاصل از ساخت و ساز را سود 10 درصدي مي‌دانند. چون سرمايه‌گذاران ايراني عادت نكرده‌اند و همواره سودهاي كلاني كرده‌اند نمي‌خواهند سود 10 تا 15 درصدي را بپذيرند. در حال حاضر سازندگان سود 10 تا 15 درصدي را در مسكن مهر پذيرفته‌اند آهسته آهسته جامعه را به جايي مي‌رسانيم كه اين ثبات قيمت و نقش دولت و نظارت وجود دارد و سود به صورت معقول انجام شود. تركيه‌اي ها هم كه براي ساخت و ساز وارد كشور شده‌اند با 10 درصد سود در حال فعاليت هستند.
فارس: رشد ميزان اجاره بها در سال جاري در تهران چقدر بود. صومعلو: 8 درصد
فارس: 8 درصد واقعي! صومعلو: بله واقعي ـ ما آماري كه از سامانه ثبت املاك گرفتيم در 6 ماهه سال جاري نسبت به سال 88 از رشد 8 درصدي برخوردار بوده است ضمن اينكه در سال گذشته اين رشد 5.4 درصد بوده است.
فارس: سال آينده رشد اجاره بها خواهيم داشت؟ صومعلو: ما اميدوار هستيم كه اگر اين واحدهاي مسكوني را عرضه كنيم بتوانيم رشد اجاره‌بها را كنترل كنيم.
فارس: اين طرحي كه وزير مسكن داده بود كه براي 22 منطقه تهران اجاره‌بها تعيين شود آيا اين طرح موفق خواهد بود. صومعلو: اين طرح خوبي است ما قيمت‌گذاري نخواهيم كرد ما با رئيس‌اتحاديه املاك صحبت كرديم كه آيا شما مي‌توانيد حداقل قيمت و خط قرمز براي اجاره بها تعيين كنيد.
*همه مستأجران كشور نيازمند نيستند
فارس: اگر دو واحد مسكوني در يك منطقه در كنار هم بخواهند اجاره بهاي متفاوت با توجه به نوساز بودن و داراي امكانات رفاهي بيشتر نسبت به واحد مسكوني ديگر ارائه كنند چه خواهد شد. صومعلو: همه مستأجران ما نيازمند نيستند و خانه‌هاي خود را فروخته و با آن پول در حال كاركردن هستند. چون فردي كه مي‌تواند ماهانه يك ميليون و 500 هزار تومان اجاره بدهد من و شما نيستيم. اين ها افرادي هستند كه درآمدهاي فوق‌العاده‌اي دارند منظور ما اينها نيستند بلكه منظور ما افرادي هستند كه يا كارمند و يا افرادي هستند كه درآمد پاييني دارند. آنهايي كه از اتحاديه املاك آمدند مي‌گفتند كه نبايد 15 درصد بيشتر اجاره بها رشد داشته باشد و دليل آوردند كه قبلا رهن مي‌دادند و آن پول را با سپرده‌گذاري در بانك سودي دريافت مي‌كردند اما با كاهش نرخ سود بانكي برخي اجاره بها را بالا بردند.
فارس: طرح وزير مسكن به كجا رسيد؛ آيا از اين طرح حمايت مي‌كنيد. صومعلو: من دقيقاً در جريان اين طرح نيستم.بله من 100 درصد موافق اين طرح هستم و اتحاديه املاك قول داده است كه نگذارند قيمت اجاره‌بها بالا برود.
فارس: آيا قيمت مسكن امسال رشد داشت؟ صومعلو: به نظر بنده رشد نداشت صفر هم نبود اما زياد نبود. احتمال دارد كه امسال افزايش قيمت داشته باشيم اما در حد خيلي كم خواهد بود ما مي‌گوئيم ثبات قيمت داشتيم. امسال با ساخت و ساز و سال آينده با عرضه مسكن كافي قيمت مسكن ثابت خواهد ماند.
فارس: اگر مصالح ساختماني گران شد قيمت مسكن چه خواهد شد آيا قيمت مسكن بالا نمي‌رود؟ صومعلو: اگر قيمت مصالح ساختماني گران شد حتما قيمت مسكن افزايش مي‌يابد. منظور از ثبات قيمت اين است كه غير واقعي بالا نمي‌رود.
فارس: به نظر مي‌رسد موجي از گراني مصالح ساختماني با اجراي هدفمندي يارانه‌ها همراه باشد. آيا براي اين موضوع تدبيري شده است. صومعلو: رئيس جمهور در شوراي عالي مسكن دستور داده است چون كشور در توليد آهن آلات مشكلي ندارد اگر كمبودي رخ داد آن كمبود را وارد كنيم. ايشان دستور داد كه اگر آهن گران شد واردات انجام شود.
*قيمت مصالح ساختماني بالا مي رود
فارس: بنگاه‌هاي املاك مي‌گفتند كه اگر هدفمندي يارانه‌ها اجرا شود قيمت تمام شده مسكن بالا مي‌رود. آيا با اجراي اين طرح قيمت مسكن افزايش خواهد يافت؟ صومعلو:قيمت مصالح ساختماني حتما بالا مي‌رود چون مصالح ساختماني انرژي بري بالايي دارد اما خوشبختانه وزير مسكن عضو سازمان هدفمندي يارانه‌ها شده است و ما هم برنامه خود را به مسئول وزارت اقتصاد و دارايي داده‌ايم و رقم تعيين كرديم و گفتيم كه اگر 20 درصد قيمت مصالح ساختماني بالا برود چند هزار ميليارد تومان پول مي‌خواهيم. اما پيش بيني من اين است كه قيمت مصالح ساختماني با اجراي هدفمندي يارانه‌ها افزايش مي‌يابد اما در عوض دولت به ما قول داده است كه چه كاري انجام دهيم و دولت به ما پول بدهد كه ما يارانه بدهيم و جلوي اين كار را بگيريم.
*سه الگو براي جلوگيري از افزايش قيمت مصالح ساختماني
فارس: پس تدابير مناسبي براي جلوگيري از رشد قيمت مصالح ساختماني انديشيده‌ايد. صومعلو: بله ـ خيلي عالي. ما با يارانه‌اي كه از دولت خواهيم گرفت جلوي افزايش قيمت مصالح ساختماني را خواهيم گرفت هيچ كس نمي‌داند كه چقدر است. ما سه الگو براي جلوگيري از افزايش قيمت مصالح ساختماني به صورت يك دفترچه به دولت ارائه كرده‌ايم.
فارس: يكي از كارشناسان گفته بودند كه اگر هدفمندي يارانه‌ها اجرا شود شاهد ركود ساخت و ساز خواهيم شد و قيمت زمين و مسكن رشد پيدا مي‌كند. آيا اين را قبول داريد؟ صومعلو: قيمت زمين كه افزايش پيدا نمي‌كند چون در دست دولت است. قيمت مصالح ساختماني هم كه چون انرژي بري بالايي دارد افزايش خواهد يافت اما دولت با دادن يارانه مطمئنا از اين افزايش قيمت جلوگيري خواهد كرد. ما 3 عدد گفتيم كه اگر قيمت‌ها افزايش يابد چه ميزان به ما يارانه بدهند و در ستاد هدفمندي يارانه‌ها حتما اعلام خواهد شد كه براي آهن و سيمان چه ميزان يارانه خواهند داد. به نظر من جاي نگراني نيست.
*هزار ميليارد تومان يارانه به بخش مسكن در سه سال گذشته
فارس: يارانه‌اي كه دولت به بخش مسكن مي‌دهد چقدر است؟ صومعلو: در طول سه سال گذشته يك هزار ميليارد تومان يارانه به بخش مسكن داده شده است امسال 324 ميليارد تومان بوده است. در صورت گران شدن قيمت مصالح ساختماني ما يارانه را به پروانه ساختماني و آماده‌سازي خواهيم داد.اگر مصالح ساختماني بالا رفت دولت يارانه خواهد داد و ما هم به عنوان مثال به ميلگرد يارانه مي‌دهيم.
فارس: پايين آمدن قدرت خريد مسكن مردم را قبول داريد. صومعلو: الان به نظر من مردم يك ميليون تومان را هم زياد مي‌بينند الان مي‌بينند كه در مسكن مهر با 3 ميليون تومان مي‌توانند صاحب خانه شوند پس ببينيد چقدر آرامش در جوانان ايجاد شده است.
فارس: قبلاً يكي از كارشناسان وزارت مسكن گفته بودند كه دهك دهم بايد 123 سال صبر كند تا صاحب مسكن شوند. صومعلو: در حال حاضر تفاهم‌نامه‌اي كه با كميته امداد و بهزيستي داريم اميد است كه مشكل اينها هم حل شود.
فارس: شما مخالف رونق خريد و فروش مسكن هستيد يا خير. صومعلو: من هيچ‌گاه مخالفتي با خريد و فروش مسكن نداشتم. بحث ما اين است كه رونق را در گراني نمي‌بينيم ما رونق را در توليد و عرضه مسكن مي‌بينيم.
فارس: يكي از مسئولان وزارت مسكن گفته است كه سهم سازمان نظام مهندسي در تخلفات ساختماني بالا است. صومعلو: من اين را قبول ندارم. شهرداريها را هم گزارش ندارم. يك مهندس ناظر مسئوليت يك مجموعه‌اي را مي‌گيرد و پياده‌سازي مي‌كند فونداسيون و جوش‌كاري را نظارت مي‌كند مهندس ناظر در مراحل پنج‌گانه مسئول است و در نهايت گزارش هم به شهرداري مي دهد. آنچه كه ما در 10 استان آمار گرفتيم يك عدد قابل قبولي بوده است امسال هم بيمه كيفيت قرار خواهيم داد تا هم نظام مهندسي در آن باشد و هم 1500 تومان بيشتر به شركت‌هاي بيمه بدهيم تا 10 سال از نظر كيفيت اين شركت‌هاي بيمه آنها را كنترل كنند.
فارس: من آخرين سؤال خودم را با يك ضرب‌المثل اينگونه مطرح كنم كه مي‌گويند ژيان ماشين نمي‌شود، با جناق فاميل نمي‌شود ميانه شما با باجناقتون چگونه است. منظورم آقاي نيكزاد است. صومعلو: من با آقاي نيكزاد با جناق نيستم. من با آقاي سيدعلايي هم با جناق نيستم. آنها از من كوچكتر هستند. اصلاً اينگونه نيست. از من قديميتر در وزارت مسكن وجود ندارد و تاكنون شش وزير به من حكم داده اند.
فارس: از چه سال وارد وزارت مسكن شديد
صومعلو: 10 ماه است كه آمدم. من از آقاي گنابادي حكم گرفتم. از آقاي كازروني حكم گرفتم. از آقاي عبدالعلي زاده و سعيدي‌كيا هم حكم گرفتم و نيكزاد هم مرا به اينجا آورد. نيكزاد وزير مسكن و شهرسازي هيچ فاميلي در وزارت مسكن و شهرسازي ندارد. من رئيس سازمان مسكن و شهرسازي اردبيل بودم و مرا به قم انتقال دادند و جاي من نيكزاد به اردبيل آمد و تنها ارتباط ما اينگونه است. يك مدت گفتند سيد علايي با جناق من است. ايشان پيش من سرباز بود و ايشان جوان‌تر از من است. من مديركل مسكن و شهرسازي بودم ايشان سرباز من بود. فارس: اختلاف سني دليلي بر باجناق بودن يا نبودن نيست. صومعلو: درست است اما به همان دلايل بالايي كه گفتم من هيچ نسبتي با نيكزاد و سيدعلايي ندارم.
*گفت و گو از اكبر محمودي
Posts
0 نظرهای شما:
Post a Comment