خشكسالي، تابوت درياچه اروميه مي‌شود


گزارش فارس از درياچه‌اي به نمك نشسته

خشكسالي، تابوت درياچه اروميه مي‌شود


خبرگزاري فارس: درياچه اروميه در نبرد مرگ و زندگي دست و پا مي‌زند؛ تابوت خشكسالي لحظه‌ها را مي‌شمارد تا اروميه را در آغوش خود گيرد؛ اين همان زخم كهنه‌اي است كه سرباز كرده و روز به روز اروميه را در باتلاق نابودي فرو مي‌برد.



به گزارش خبرنگار جامعه فارس، مرگ و نابودي اطرافش پرسه‌ مي‌زند. غربت تلخي بر سكوتش جامانده و ترك‌هاي نقش‌بسته، جراحتش را عميق‌تر كرده است. آواز پرندگان، رقص فلامينگوها و جست‌و‌خيز حيوانات حكم سراب را برايش دارد. اكنون سيراب شدن از آب، به رؤياي شبانه‌ شيريني مبدل شده كه به رنگ اميد درآمده است.
"چي چست " اين درياچه كهن، درياچه‌اي كه در كرانه خود، خاطرات زيادي را جاي داده و واژه واژه‌اش گذري بر پيشينه ايرانيان كهن است، حالا نظاره‌گر غروبي غم‌انگيز است. اين‌روزها اروميه به نمك نشسته و بوي نامطبوع مرگ، مرغان دريايي و پرندگان را فراري داده است.
به گفته مسئولان محيط زيست از مجموع 5 هزار و 700 كيلومتر وسعت درياچه اروميه نزديك به 3 هزار كيلومتر از آن به شوره‌زار تبديل شده است. شوره‌زار سفيد رنگ تن‌پوش اروميه شده و او را براي رفتن به آغوش مرگ آماده مي‌كند.
خشكسالي درياچه اروميه را مي‌بلعد ---------------------------------------------
عباس‌نژاد مدير كل اداره محيط زيست آذربايجان غربي درباره خشكي درياچه اروميه به خبرنگار فارس با تأييد اين‌كه 3 هزار كيلومتر از درياچه به شوره‌زار تبديل شده است،‌ مي‌‌گويد: ورودي آب به درياچه اروميه همچنان صفر است وضعيت تبخير آب خيلي شديد شده است.
با توجه به تبخير آب و افزايش شوري خبرهاي مختلفي درباره ميزان شوري آب درياچه اروميه مطرح است، مدير كل اداره محيط زيست استان آذربايجان غربي با بيان اينكه شوري بيش از حد اشباع است، تأكيد مي‌ كند: ميزان شوري در آب درياچه اروميه به بيش از 360 گرم در ليتر رسيده است.
از آنجايي كه افزايش شوري آب و كاهش ميزان آن در دريا‌ها و رودخانه‌ها مي‌تواند به جمعيت حيات وحش مناطق آسيب برساند به نظر مي‌رسد اين مسئله در مورد درياچه اروميه نيز صدق مي‌كند.
حجت جباري، هماهنگ كننده دبيرخانه شوراي منطقه‌اي درياچه اروميه در اين‌باره مي‌گويد: كشتي‌‌هايي كه تا چند روز پيش بر روي درياچه تردد مي‌كردند نيز ناپديد شده‌اند؛ حالا به جاي كشتي‌ها خودروها هستند كه به دليل خشك شدن درياچه مي‌توانند به راحتي در برخي از قسمت‌هاي آن مانور بدهند.
عباس‌نژاد در اين‌باره مي‌گويد: خوشبختانه جمعيت گوزن زرد ايراني و قوچ و ميش آسيبي نديده و بارش‌هاي اخير مشكلات را كمتر كرده است؛ اما در مورد پرندگان شرايط اين‌گونه نيست.
آرتميا؛ نگين بي‌فروغ درياچه اروميه ----------------------------------------- آرتميا اين جاندار سخت‌پوست كه روزگاري در آب‌هاي درياچه اروميه مي‌زيست، ناپديد شده است. مدير كل محيط زيست در حالي كه نسبت به اين مسئله ابراز نگراني مي‌كند،‌ مي‌افزايد: جمعيت آرتميا در درياچه اروميه صفر شده است و در يك ليتر آب درياچه ديگري آرتميايي وجود ندارد.
محمد باقر صدوق معاون محيط طبيعي سازمان محيط زيست نيز با اعلام اين مطلب كه جمعيت آرتميا؛ نگين درياچه اروميه منقرض شده است، مي‌گويد: وقتي شوري آب درياچه اروميه به حد فوق اشباع برسد جمعيت آرتميا نيز كاهش مي‌يابد.
آرتميا اولين بار 120 سال پيش در درياچه اروميه ديده شد ----------------------------------------------------------------------
تخم آرتميا مي‌تواند تا 50 سال زنده باشد و اگر آب به درياچه بازگردد اين گونه نيز بارور مي‌شود. ناصر آق، مدير بخش اكولوژي، بيولوژي و مديريت ذخاير پژوهشكده آرتميا در گفت‌وگو با خبرنگار فارس براي توضيح اين مسئله به 120 سال پيش اشاره مي‌كند و مي‌گويد: 120 سال پيش اولين بار اين گونه رنگ به رنگ در اروميه گزارش شد. در آن زمان در هر ليتر يك عدد آرتميا وجود داشت؛ ‌اما حالا در 100 ليتر هم يك عدد آرتميا ديده نمي‌شود.
وي با اشاره به افزايش جمعيت آرتميا در سال‌هاي پيش مي‌افزايد: در سال 1995 ميلادي تعداد كل وزني آرتميا در درياچه اروميه بالغ بر 400 هزار تن بوده است.
جمعيت آرتميا در برخي مناطق 10 هزار برابر كاهش يافته است -----------------------------------------------------------------------------
آق در پاسخ به اين پرسش كه آمار دقيقي درباره جمعيت آرتميا وجود دارد يا خير؟ تصريح مي‌كند: در حال حاضر اطلاعات دقيقي در اين‌زمينه نداريم؛ جمعيت آرتميا تنها 3 ماه در سال يعني در ارديبهشت، خرداد و تير آن هم در مناطق محدود درياچه مشاهده شده كه تعداد آن بسيار كم بوده است درحالي كه در گذشته در 9 ماه از سال آرتميا وجود داشت.
مدير بخش اكولوژي، بيولوژي و مديريت ذخاير پژوهشكده آرتميا هشدار مي‌دهد: جمعيت آرتميا يك هزار برابر گذشته كاهش يافته است البته در برخي مناطق نيز مي توانيم بگوييم تا 10 هزار برابر كاهش داشته است.
آق كه معتقد است اگر اقدامات علمي صورت گيرد آرتميا در درياچه اروميه نابود نمي‌شود، مي‌‌گويد: اگر تخم آن باقي بماند مي‌تواند جمعيت را احيا كند.
وي مي‌گويد: با توجه به اين‌كه احيا جمعيت آرتميا زمان مي‌برد، پيشنهاد داده‌ايم بازسازي ذخاير آرتميا را به صورت مصنوعي انجام دهيم؛ يعني تخم آرتميا در مناطقي خاص از درياچه رهاسازي شود تا بتوانيم جمعيت را افزايش دهيم.
اين محقق و استاد دانشگاه مي‌‌افزايد: زماني كه تخم بيشتري در كف درياچه باقي بماند پس از شرايط بحراني، آن زمان كه آب به درياچه وارد مي‌شود، جمعيت شكوفايي را ايجاد مي‌كند.
آژير قرمز آرتميا براي فلامينگوها -------------------------------------- رنگ رخساره خبر مي‌دهد از سر درون؛ به نظر مي‌رسد آرتميا حتي با تغيير رنگ خود نيز به اطرافيانش هشدار مي‌دهد. آرتميا رنگ‌هاي مختلفي دارد از سفيد شروع مي‌شود تا رنگ سبز نارنجي و قرمز. رنگ آرتميا در شرايط مختلف تغيير مي‌كند وقتي اكسيژن آب كم مي‌شود آرتميا به تدريج به توليد هموگلوبين شروع مي‌كند. هر مقدار توليد هموگلوبين بيشتر شود قرمز رنگ مي‌شود.
آرتميا غذاي برخي پرندگان درياچه اروميه از جمله فلامينگوها است؛ با از بين رفتن آرتميا فلامينگوها نيز چند سالي‌ست از درياچه اروميه دل كندند و ديگر بازنگشتند.
در گذشته صدها هزار پرنده به اين درياچه مهاجرت مي‌كردند و با مهاجرتشان اروميه را جاني دوباره مي‌بخشيدند، اما خشكسالي باعث شده تا اروميه جايگاه بين‌المللي خود را از دست بدهد و از سوي ديگر پرندگان نيز حتي براي مرثيه‌خواني به اروميه بازنگردند.
مرگ تدريجي پرندگان در درياچه اروميه ----------------------------------------------
پرنده‌هاي بي خبر از همه‌جا پس از بازي و شيطنت وقتي بر روي درياچه اروميه مي‌نشينند، نمك‌ پرو بالشان را مي‌گيرد و نمي‌توانند پرواز كنند؛ پرنده‌ها باز هم با تمام توانشان بال مي‌زنند اما نمي‌تواند از درياچه اروميه جدا شوند گويي به زمين چسبيده‌اند؛ گويي يكباره متوجه مي‌شوند كه مرگ گريبانشان را گرفته است. اين توصيف يكي از دوستداران محيط زيست است كه به طور اتفاقي شاهد مرگ يكي از پرندگان مهاجر به درياچه اروميه بوده است.
پرندگان به تدريج احساس كردند كه درياچه اروميه ديگر برايشان آرامشي نخواهد داشت؛‌آنها فهميدند كه حتي براي يك لحظه هم نمي‌توانند براي ديدن اين درياچه كهن و اساطيري بازگردند هر چند كه پليكان‌ها نيز از اين قائده مستثني نبودند.
با كاهش آب درياچه اروميه و قرار گرفتن اين درياچه در لبه پرتگاه، برخي از مسئولان و فعالان محيط زيست از عدم مديريت منابع آب گله‌مند هستند و معتقدند اين مسئله باعث شده درياچه اروميه تا به اين روز دچار شود.
متوسط سالانه آب ورودي به درياچه 5 هزار و 300 ميليون متر مكعب برآ‌ورد مي شود. بارش هاي مستقيم بر سطح درياچه همراه با ورود جريان هاي آب زير زميني را مي توان از ديگر منابع تغذيه كننده آب درياچه برشمرد. با توجه به برداشت گسترده از آب‌هاي زير زميني سهم جريانات زير زميني در تغذيه درياچه به طور قابل ملاحظه كاهش يافته است.
مدير كل اداره محيط زيست استان آذربايجان غربي با اشاره به نقش رودهايي مانند زرينه‌رود و سيمينه رود در تأمين آب درياچه اروميه، مي‌گويد: 52 درصد آب درياچه اروميه از زرينه‌رود تأمين مي‌شود اما با توجه به افزايش ميزان برداشت آب در حال حاضر هيچگونه ورودي آب از طريق زرينه‌رود و ساير رودها به درياچه نداريم.
در اين ميان برخي مسئولان از انتقال آب زرينه‌رود به تبريز و مصرف آن در بخش كشاورزي و فضاي سبز خبر مي‌دهند اما آيا آبياري فضاي سبز شهر تبريز از حفظ درياچه اروميه اين ذخيره‌گاه زيست كره و پارك ملي مهم‌تر است؟
طوفان سهمگين نمك همه چيز را نابود مي‌كند --------------------------------------------------------
عبا‌س‌نژاد اظهار داشت: با كوچكترين باد ذرات نمك در هوا پخش مي‌شود و به زمين‌هاي كشاورزي و شهرهاي اطراف رسوخ مي‌‌كند.
معاون طبيعي سازمان محيط زيست نيز ضمن هشدار نسبت به وضعيت درياچه اروميه تصريح مي‌كند: رسوبات درياچه اروميه با يك وزش باد به راحتي همه منطقه را فرا مي‌گيرد.
سليمان جعفرزاده نماينده مجلس شوراي اسلامي نيز معتقد است:در صورتي كه اين درياچه خشك شود شن‌هاي روان و نمكي تا نزديكي‌هاي قزوين خواهد آمد و درياچه به كوير تبديل مي‌شود.
احمدي كارشناس آلودگي هوا مي‌گويد: با توجه به اينكه در حال حاضر كشور با مشكل گردوغبارهاي عراق مواجه است، نبايد اجازه دهيم شن‌هاي روان و نمكي درياچه اروميه نيز مشكلات را بيشتر كند.
اروميه تا 2 سال ديگر بي‌صدا مي‌ميرد ----------------------------------------------
هر چند گروهي نيز خشكسالي و كاهش باران را در سرنوشت درياچه اروميه سهيم مي‌دانند، اما صدوق به اين مسئله اعتقادي ندارد و مي‌گويد: در حال حاضر اين ادعا مطرح است كه 67 درصد كم آبي درياچه اروميه مربوط به علت خشكسالي است؛ در حالي كه خشكسالي مشكلي است كه هميشه و در همه دوران وجود داشته است.
وي مشكل درياچه اروميه را ناشي از سدها مي داند كه بر روي رودخانه‌هاي منتهي به درياچه زده شده و بلاي جان اين درياچه اسطوره‌اي شده است.
معاون محيط طبيعي سازمان محيط زيست مي‌گويد: 21 رودخانه و 39 مسيل وارد درياچه اروميه مي‌شوند اما حالا چگونه ممكن است يك قطره آب هم به اين درياچه نمي‌ريزد؟
صدوق با يادآوري اين مطلب مبني بر اينكه‌ آب درياچه اروميه از 3 حوزه استان‌هاي آذربايجان شرقي، غربي و كردستان تأمين مي‌شود، مي‌افزايد: 29 سد در حال حاضر به بهره‌برداري رسيده است و 17 سد نيز در دست مطالعه است. حال با اين وضعيت ببينيد در آينده چه اتفاقي رخ خواهد داد.
برخي از كارشناسان و مسئولان محيط زيست اعلام كردند با اين روند بدون شك "چي‌چست " يا همان درياچه اروميه ظرف 2 تا 3 سال آينده مي‌ميرد.
اعتراضات استاندارها درباره تعيين حقابه براي نجات اروميه --------------------------------------------------------------------
معاون محيط طبيعي سازمان محيط زيست درباره تعيين حقابه هر استان اشاره مي‌كند و مي‌گويد: در حال حاضر با توجه به مخالفت‌هاي استان‌دارها نشان مي‌دهد كه رسيدن به توافق در زمينه تعيين حقابه بسيار سخت است.
اين روزها طرح انتقال آب خزر به درياچه اروميه نيز به منظور رهايي از خشك‌سالي مطرح شده است كه هنوز در هاله‌اي از ابهام است و مسئولان هنوز نظر خاصي درباره اين طرح اعلام نكرده‌اند.
جعفرزاده درباره انتقال آب به اروميه، مي‌گويد: اگر در سال اول 500 ميليارد تومان اعتبار را براي نجات اروميه اختصاص دهند در ظرف 2 سال مشكل تأمين و انتقال آب به درياچه اروميه حل مي‌شود.
مسئولان سازمان محيط زيست به منظور جلوگيري از خشك شدن درياچه اروميه، طرح جامع مديريتي را تدوين كرده‌اند. اين طرح شمال بخش‌هاي مختلفي است و هدف از تدوين آن ايجاد يك چارچوب واحد براي برنامه‌ريزي و اقدام نهادهاي ملي و استاني است. ضمن اين‌كه همكاري در استان‌هاي آذربايجان شرقي و غربي و كردستان را افزايش دهد؛ بي‌شك اجراي اين برنامه مستلزم وجود حمايت‌هاي مسئولان و مقامات استاني و كشوري است.
تصور اين‌كه بايد تنها طرح جامع مديريتي درياچه اروميه را ورق زد و بر عدم اجراي برنامه‌‌‌ريزي‌ها افسوس خورد واقعيت تلخي است كه سايه‌اش را روز به روز گسترش مي‌دهد. اختلافات مسئولان براي پرداخت حقابه و تأمين آب مورد نياز از طريق رودخانه‌هاي زرينه‌رود و ارس همچنان ادامه دارد و اين در حالي‌ است كه اروميه با تمام ويژگي‌ها و شرايط خاص اكولوژيكي همچنان با كم آبي مبارزه مي‌‌كند.

0 نظرهای شما: